Randstadrail rijdt! (14): HTM-lijn 2 (Kraayenstein - Leidschendam Noord) ver-Randstadraild

Met de materieelwisseling verandert er heel erg weinig voor de passagiers op Randstadrail-lijn RR 2. Deze 14 kilometer lange lijn over de as van de Haagse agglomeratie volgt dezelfde route als tramlijn 2 deed tot/met 22 april en stopt aan dezelfde haltes. De frequentie is echter wat lager. Tram 2 reed in ochtend- en avondspits om de 7 minuten en daartussenin om de 10. De Randstadrailen, met iets meer capaciteit dan de trams van de 3000- en 3100-reeks, rijden ook in de spits die wat karige 10-minutendienst.

De ombouwoperatie is vermoedelijk vooral uitgevoerd om de hoge exploitatiekosten in de spits te drukken. Natuurlijk doet HTM er alles aan om de wijziging te verkopen als extraatje voor de reizigers: een gemakkelijke instap in een modern lagevloervoertuig.

Daarbij moet de slecht ter bene reiziger, uitgerust met rollator, scootmobiel of rolstoel, wel goed opletten waar hij in– en uitstapt. Een aantal haltes is (nog) niet geschikt voor mensen die zich voortbewegen op of met behulp van wielen. Dat staat aangegeven op de routestrip. In sommige gevallen is de halte héén wel geschikt, maar kun je er op de terugweg niet uitstappen met je loophulpmiddel. Dat laatste wordt dan wel weer omgeroepen in de tram, want de service van HTM kent bijna geen grenzen.

Dat blijkt alleen al uit het volgende:  RR 2 rijdt voorlopig na 22:00 uur een andere route, omdat er gewerkt wordt aan de vernieuwbouw van station Den Haag Centraal. Dan wordt er gereden met ouderwetse 3000/3100’en, in plaats van RandstadRailen. Maar die hogevloertrams komen soms in de middagspits al op de baan, wat dan betekent dat rolstoelers en rollatoraars ze moeten laten passeren. ROVER maakte zich er kwaad om; vergeefs, neem ik aan.

Het Randstadrailconcept is wel minder spectaculair en vernieuwend uitgepakt dan de bedoeling was toen we er in de jaren 90 zo hartstochtelijk over discussieerden in allerlei gremia. De opzet was: een metro-achtig lightrailsysteem om de drie grootste steden van Zuid-Holland: Rotterdam, Den Haag en Zoetermeer te verbinden met elkaar en met hun randgemeenten. RR 3 en RR 4 werden echter op een groot deel van hun route trage stadstrams. En RR 2 is dat op zijn gehele traject.

In het Randstadrailplan van 1993 was Loosduinen bereikbaar via een 6 kilometer lange metrotunnel vanuit het centrum van Den Haag. Dat miljardenproject verdween natuurlijk al snel van de wensenlijstjes.

Wat er nu ligt, blijft een uitgekleed geheel; het valt me op in elk stukje dat ik schrijf over Randstadrail. Tijdens een paar ritjes RR 2 merkte ik ook op, dat de voorrang voor de tram bij verkeerslichten langzamerhand in onbruik raakt in Den Haag. RR 2 stond erg vaak te wachten voor een rood negenoog. Een complete rit van begin- naar eindpunt duurt een kleine drie kwartier. Daarmee wordt een gemiddelde gescoord van nog geen 20 kilometer per uur; erg ver weg van de hoogwaardig-OV-idealen die ooit de motor waren van het Randstadrailproject.

Bij de ombouw van lijn 2 is het railnet geen meter langer geworden. Er zijn aardige dingen te doen met deze lijn: doortrekken naar het Westland; aan de andere kant doortrekken naar Leiden, om hem aan te sluiten op de RijnGouweLijn; plannen die ooit wel eens zijn geopperd. In november schetste ik een alternatieve tijdlijn voor het geval dat de opheffing van de Blauwe Tram in 1961 niet was doorgegaan, en in dat stukje rijdt RR 2 helemaal door naar Leiderdorp.

Maar van de lobby voor de tram in het Westland heb ik de laatste tijd even weinig gehoord als over de Rijn-Gouwelijn. Als de provincie nog plannen koestert voor de RGL, weet ze die heel goed geheim te houden.

Ik liep de route van RR 2 al fotowandelend, dat wil zeggen: alleen de stukken waar nog niet eerder Randstadrailvoertuigen gereden hebben in de reguliere dienst. Ik wilde daarmee beginnen op de tweede dag van exploitatie: dinsdag 24 april 2012. Dat leverde meteen alweer een kouwe kermis op, zo niet een koude douche: Randstadraillijnen RR 2, 3 en 4 waren gestremd door een defect voertuig in de tramtunnel. Ik schreef al eerder dat Randstadrail en ik geen gelukkige relatie hebben.

Later die week kwam ik terug voor mijn twee etappen. Het liep tegen Koninginnedag, maar het oranjezonnetje moet je zelf maar bij deze foto’s denken. Het zou een functie moeten zijn in de volgende versie van Photoshop: ‘Oranjezon toevoegen’, compleet met de schaduwen die onvermijdelijk met zonlicht gepaard gaan.

 Kraayenstein – ‘Zevensprong’

Loosduinen was eens een dorpje in het Westland, maar nu deel van de Haagse grootstad. De oude dorpskern, met molentje en kerk, wordt geflankeerd door hoge flatwanden en kronkelige woonervenwijken. Het dorp, waar eens de stoomtrams van de WSM doorheen puften, kreeg in de jaren 80 twee tramverbindingen. Lijn 2, indertijd Kraayenstein – CS, was een geheel nieuwe lijn die in 1983 werd geopend. Twee jaar later werd lijn 3 doorgetrokken van de wijk Bohemen naar het Arnold Spoelplein in Loosduinen.

Lijn 2 kreeg toen een erg ruim eindpunt voort die ene tram per 10 minuten. Het emplacement is via een in- en uitrukspoor over de Margaretha van Hennebergweg verbonden met de remise Zichtenburg.

Bij introductie van RR 3 en RR 4 in 2007 werden de keerlussen bij het Arnold Spoelplein en de Uithof opgedoekt, en ingeruild voor kop-eindpunten. Op RR 2 rijden de Randstadrailen echter gewoon nog door de lus (achter de rug van de fotograaf om).

Op weg naar de voorlaatste halte: Kapelaan Meereboerweg

 Halte Buitentuinen, overstappunt op bus 26 (zie dit verhaal), die op de onderste foto fragmentarisch zichtbaar is.

 
Hier maken we even een zijsprong, letterlijk en figuurlijk. Langs de baan van RR 2 ligt het 15 hectare grote landgoed Oud-Rozenburg, dat in gebruik is bij de geestelijke gezondheidsgigant Parnassia Bavo Groep, het resultaat van een megafusie in psychiaterland. Naast de oude gebouwen staan hier hypermoderne paviljoens en flatjes voor de patiënten.

Ik kom er wel eens op bezoek bij mijn oude alcoholhoudende vriend-van-vroeger Tjeerd, die in een van die nieuwe gebouwen regelmatig twee weekjes komt ontgiften en bijeten. In die detoxkliniek heeft men weinig oog voor de schoonheid van de omgeving; zo’n mooi rustiek landgoed, midden in de grote stad. De patiënten zitten er strak van de pillen en de onthoudingsverschijnselen op de canapé, iedereen in zijn eigen wolk van treurigheid en ellende. Gezellige praatjes hoor je er niet, en zelfs een groet wordt niet altijd beantwoord.

Op het terrein zag ik eens een verwijsbordje naar de Kliniek voor Onverklaarbare Klachten. Misschien genezen de patiënten er daar op even onverklaarbare wijze van;ik weet het niet, maar hoop het van harte.

Halte Nieuwendamlaan is er ook nog. Er zijn ooit stemmen opgegaan om hem maar te schrappen, daar hij op nog geen 300 meter ligt van de vorige: Thorbeckelaan. Maar – ook alweer in tegenstelling met RR 3 en RR 4 - is er voor de introductie van RR 2 geen enkele halte geschrapt. Prettig voor de buurtbewoners, maar minder prettig voor de reizigers die helemaal naar het eindpunt moeten; dat dilemma blijf je houden met OV.

De tram rijdt hier langs de lange rechte Loosduinsekade - Oude Haagweg, die sinds mensenheugenis de dorpskernen van Den Haag en Loosduinen verbindt. Daarbij volgt die moderne Randstadrail nog steeds de route van de oude stoomtram, waarvan de sporen al voor de oorlog verdwenen zijn.

 
Een andere uitweiding, een kilometer voorbij de vorige: de begraafplaats Oud Eik en Duinen, die van een buitenlandse grandeur, allure en schoonheid is. Net zoals je op Père Lachaise zoekt naar befaamde Parijzenaars, liggen hier Haagse grootheden, zoals Louis Couperus, Willem Drees en Ferdinand Bordewijk.

Van dat gedoe met de kaarsenkas, die altijd en eeuwig een tekort liet zien en nooit een overschot, hebben ze zich bevrijd met een grafkaarsenautomaat. Even uniek als deze begraafplaats zelf; ik heb er nooit eerder één gezien.

 
Kamperfoeliestraat, als ik het allemaal goed heb bijgehouden.

Halte Fahrenheitstraat. 400 meter verder bereikt RR 2 het grote kruispunt dat in de volksmond wel De Zevensprong heet. Hier voegt RR 4 zich bij RR 2, en kruist tram 12 beide lijnen.Ik heb er geen foto van, blijkt nu; ik moest snel de tram halen, denk ik.

Vanaf de Zevensprong (halte De La Reyweg) rijdt de Randstadrail RR 2 naar het centrum, waar ook lijn RR 3 en tram 6 zich erbij voegen, en deze lijnen met z’n vieren in de tramtunnel verdwijnen. Ze komen weer boven bij het viaduct over Den Haag Centraal heen. Even vóór Ternoot in de wijk Bezuidenhout slaan RR 3 en 4 rechtsaf naar Zoetermeer.

Ternoot – Leidschendam Noord

Hier dat op een viaduct gelegen station Ternoot, in gebruik door RR 2 en tram 6. Het ligt te midden van vele hectaren vloeroppervlak kantoor. Wie het wil fotograferen zonder storende forenzen in het beeldveld, moet beslist in het weekend komen.

Vlakbij station Laan van Nieuw Oost Indië heb ik nog gewerkt, en wel in de brugvormige kantoorgigant op de foto. Die behoort aan een rijksinstelling op gebied van gezondheidszorg. Ik werkte toen bij dat opmerkelijke detacheringsbedrijf waar ik het wel eens over gehad heb, dat tot verzwegen hoofddoel had, de directeur ervan een financieel onbekommerde oude dag te bezorgen. Daarin is het geslaagd, mede dank zij het achteroverdrukken van onze pensioenpremie.

Maar aan die schobbejak denk ik nog niet eens als ik hier loop. Men moet zijn vijanden vergeven... al was het maar met arsenicum, zeg ik altijd. Eerder nog denk ik aan mijn collega X, die hier, net als op elke klus, binnen twee dagen connecties had op directieniveau en ruzie met diverse mensen op de werkvloer. Een rare snaak, die zelden viel te betrappen op werken. Als hij vóór elven op kantoor kwam, vroegen we belangstellend, of hij misschien uit zijn bed was gevallen, of aan het slaapwandelen was. Hij lurkte de hele dag cola uit een tweeliterfles, waarvan we vermoedden dat die enige toevoegingen bevatte die niet uit de frisdrankfabriek kwamen.

Boekdelen kan ik over hem opmaken. Hij was meestal afwezig wegens griep, bronchitis of oververmoeidheid, heeft een keer als een bezetene staan vloeken en brullen omdat hij door een computerstoring een klein Word-bestandje was kwijtgeraakt, en ging eens ziek naar huis omdat hij, naar zijn zeggen, in de archiefkelder overvallen was door een ‘heel erg surrealistisch gevoel’. Hij vermoedde dat er achter zijn rug over hem gepraat werd, en dat alle gesprekken verstomden als hij de kantine binnenkwam. Dat wás ook zo; zoiets kan gemakkelijk een self fulfilling prophecy worden. Gespreksstof verschafte hij zelf volop.

Hij lijkt me, achteraf, een goede kandidaat voor een kliniek voor onverklaarbare klachten; ik kon ze in ieder geval niet verklaren. Evenmin kan ik verklaren, hoe hij er later nog in geslaagd is, een baan uit het vuur te slepen waarin hij mensen onder zich had, en een leaseauto onder zijn kont.

Het komt me voor alsof ik hier jaren heb gezeten, maar het was maar een week of 10, in de zomer van 2001. Het gebouw was toen net opgeleverd. Woensdag 5 september 2001 was mijn laatste werkdag hier; een paar dagen voor de aanslagen van nine eleven, waarmee de 20ste eeuw eigenlijk pas definitief ten einde was.

Meer herinneringen, veel oudere, liggen aan de Voorburgse kant van het spoorviaduct. Daar heb ik mijn zuigelingen-, peuter- en kleutertijd doorgebracht. Ik schreef in eerdere afleveringen dat Randstadrail om mijn geboortewijk heen reed, maar deze ‘nieuwe’ lijn RR 2 gaat er dwars doorheen.

In mijn tijd lag er nog geen trambaan. De dichtstbijzijnde tramhalte was het eindpunt van lijn 7 bij station Laan van NOI. Het lag in een soort kuil in een nogal landelijke omgeving, op de plek waar nu het Ministerie van Sociale Zaken staat.

Op de foto de halte Bruynings Ingenhoeslaan. Nog 400 kleuterstapjes, of 200 met mijn huidige voeten, en ik ben thuis… Mijn geboortehuis staat al maanden te koop, maar ik koop het niet. Je kunt de nostalgie ook te ver doordrijven, en een halve eeuw verbouwingen terugdraaien zie ik ook niet zitten. Ik zou in staat zijn, opnieuw een kolenhok aan te brengen in dat flatje. Vervreemdend, de foto’s van het interieur te zien op een huizensite. Het flatscreen staat op dezelfde plek als waar wij onze Grundig-tv hadden.

Deze flats op de Mgr. Van Steelaan waren, als ik me goed herinner, in aanbouw toen wij hier weggingen in 1963. Ik heb er nog voor zien heien. Een tram kwam er pas in 1992; aanvankelijk lijn 3 en vanaf 2001 lijn 2.

Bij station Voorburg ’t Loo kruist lijn 2 zijn collega’s ongelijkvloers. De foto is genomen vanaf het hoge perron voor de RET-metro naar Rotterdam Slinge.

Op dit voetgangers- en fietsersbruggetje bij de halte Elzendreef staat buiten beeld een waarschuwingsbord dat aanraken der draden levensgevaarlijk is. Dat geldt niet alleen voor aanraken, heb ik me laten vertellen, maar ook voor erop sassen. Het verhaal gaat dat een caféganger het leuk vond, zijn genoten consumpties vanaf een spoorwegviaduct uit te pissen over de bovenleiding, en hij via zijn eigen zeikstraal uit zijn sokken gebliksemd en geëlektrocuteerd werd. Het lijkt me een broodjeaapverhaal, maar ik ga het niet proefondervindelijk vaststellen.

De Heuvelweg in Leidschendam. De heuvel moet je er zelf bij denken.

En het eindpunt aan de Graaf Willem de Rijkelaan van de nieuwste loot aan het Randstadrail-netwerk. Maar wat is er eigenlijk nieuw aan?

Frans Mensonides
5 mei 2012
Laatste aanvulling: 13 mei 2012
Er geweest: donderdag 26 en zaterdag 28 april 2012

Meer over Randstadrail:

Deel 13: Randstadrail rijdt! (13): Den Haag Centraal – Rotterdam Slinge / ZoRo (februari 2012)
Deel 12: Zoetermeer Javalaan - Zo blij met Bleizo en ZoRo – Even koppelen aan RGL (december 2011) 
Deel 11: Aantakken met Qbuzz; Bleiswijk (augustus 2010) 
Deel 10: Statenwegtunnel in gebruik: Vivat Hofpleinlijn! (augustus 2010) 
Deel 9: (Geen) afscheid van station Rotterdam Hofplein (juli 2010) 
Deel 8: Zuidwaarts Randstadrail op koers? (Berkel-Westpolder, Qbuzz; februari 2009) 
Deel 7: Krakkemikkige Krakeling (november 2007) 
Deel 6: Randstadrail; the movie (oktober 2007) 
Forepark: geen bloemen. geen toespraken (september 2007) 
Deel 5: Geen pgimeuâh, geen wissel-èzâh: RR 4 naar De Uithof (juni 2007) 
Deel 4: In elleke boch´ gaat-ie op z´n zèkant legge; RR 3 naar Loosduinen (maart 2007) 
Deel 3: We hebben weer stroom! Erasmuslijn Rotterdam - Den Haag CS (november 2006) 
Deel 2: TRAMmelant is het handelsmerk; RR4, Oosterheem - Monstersestraat (november 2006) 
Mijn favoriete treinspotplek; (november 2006); in de reeks 50 jaar ik; tien jaar Thuispagina van Frans Mensonides
Deel 1: Een nieuwe reisstijl: kruipen van Hofplein naar Nootdorp (september 2006) 
Deel 0: Diep beschamend! (uitstel opening Randstadrail; september 2006)
Kattenrug op krakeling? Ombouw Hofplein- en Zoetermeerlijn (juli 2006)
Cappuccino-slurper doet Hofpleinlijn (zomer 2005)

© Frans Mensonides, Leiden, 2012.