3 juni 2006, kort na middernacht. Na bijna een eeuw komt er een einde aan het treinvervoer op de Hofpleinlijn (Rotterdam Hofplein – Den Haag CS; v/h HS / Scheveningen), en na 29 jaar aan dat op de Zoetermeerlijn (Den Haag CS - Zoetermeer Stadsspoor (‘krakeling’) – Den Haag CS). Nederland is ineens 40 kilometer stadsgewestelijk spoor en 20 spoorwegstations armer.
Na een interregnum van drie of meer maanden zal dit complete spoorwegnet uit zijn as herrijzen als lightrailnet, en beginnen de meeste van de stations een tweede leven als tramhalte.
Randstadrail is de naam van het project. Het is in of rond 1989 bedacht om de snel ver-VINEXende binnenlanden van Zuid-Holland van een hoogwaardig OV-net te voorzien. Na uitvoerige onderhandelingsronden en na de productie van kilo’s rapporten en nota’s werd rond de eeuwwisseling besloten tot een uitgeklede versie van een veel te dik aangeklede versie, die Den Haag had moeten voorzien van metrotunnels naar Loosduinen en Scheveningen.
Momenteel wordt hard gewerkt aan het omzetten van een spoorwegnet in een metro-(snel)tramnet, een operatie die te veel krap gepland was en daardoor flink gaat uitlopen. Randstadrail wordt in fasen in gebruik genomen. Voor mij, zijnde De digitale reiziger, is dat niet erg; elke fase levert een aflevering op van mijn magazine, en ik zal die hele Randstadrail tot het uiterste uitmelken, de komende maanden en jaren. Voor de reguliere reizigers, van wie sommigen tot diep in de herfst met vervangend vervoer geconfronteerd worden, is het uitstel hoogst irritant. Ik vraag me af, hoeveel forenzen uit Zoetermeer, Berkel, Pijnacker, etc., zich deze zomer definitief tot de auto zullen bekeren, en het hoogwaardige OV het hoogwaardige OV zullen laten.
Het schema van ingebruikname ziet er als volgt uit (wijzigingen voorbehouden; het verandert met de week). Op 3 september gaat de Oosterheemtak open, en daarmee het nieuwe railtraject in het oosten van Zoetermeer. De fonkelnieuwe Randstadrail-trams rijden dan in Zoetermeer Oosterheem op nieuw spoor, takken bij Seghwaert aan op het bestaande, en volgen dat via Centrum West tot aan station Den Haag Laan van Nieuw Oost Indië. In Den Haag rijden de trams via de ‘netkous’ (het tramviaduct boven de Prinses Beatrixlaan), tramstation Den Haag CS-Hoog en de tramtunnel naar de Loosduinseweg, waar voorlopig het eindpunt is.
Op dezelfde dag gaat RET met oude metrorijtuigen rijden van Rotterdam Hofplein naar Den Haag CS, de route van de oude Hofpleinlijn, dus. Dat gaat voorlopig in de bescheiden frequentie van kwartierdienst op werkdagen, 20 minutendienst op zaterdag en halfuursdienst op zondagen en in de avonduren.
Op 29 oktober wordt ook de Zoetermeerse ‘krakeling’ opnieuw in gebruik genomen, en wel door een tramlijn die Zoetermeer Centrum West verbindt met het Haagse Westeinde-ziekenhuis (officieel: MCH-locatie Westeinde), eveneens via netkous, Den Haag CS en de tramtunnel. Op 10 december wordt deze lijn doorgetrokken naar Loosduinen, via de huidige route van HTM-tram 3. Pas in maart 2007 is het verbindingsspoor over de Apeldoornselaan klaar; dan kan de lijn uit Oosterheem ook door naar zijn definitieve eindpunt, De Uithof, via de huidige route van lijn 6.
Daarmee is het project Randstadrail nog niet voltooid. We schrijven 2008 als de snelbus Zoetermeer – Rodenrijs in gebruik wordt genomen, terwijl de koppeling van de voormalige Hofpleinlijn aan het RET-metronet voor begin 2009 op de rol staat.
Wie zich bij dat alles iets wil voorstellen, moet even kijken op de site van Randstadrail, waar het allemaal duidelijk wordt uitgelegd aan de hand van kaarten en videoanimaties.
Momenteel dus bus in plaats van rail. Het busstation bij Zoetermeer Centrum West vormt het middelpunt van het vervangende busnet. De stations aan de ‘krakeling’ zijn bereikbaar met twee ringlijnen. Verder rijden er bussen naar Rotterdam CS, langs diverse stations van de Hofpleinlijn, en naar Den Haag CS, via Voorweg, Leidschendam Voorburg, Voorburg ’t Loo en LvNOI.
Op alle vervangende buslijnen en op het treintraject Zoetermeer Oost – Den Haag CS zijn speciale meerrittenkaarten geldig. Op de bus kun je ook nog enkeltjes kopen. De hiernaast afgebeelde puntenkaart, straks een collectors item, kost € 10.00. Je betaalt 1 punt voor een korte rit en 2 voor een lange, en dat alles met recht op overstappen binnen een termijn van 2 uur. Daarnaast zijn ook sterabonnementen en strippenkaarten geldig op de vervangende bussen (niet in de trein). De bemoeienis van NS met de Hofplein- en Zoetermeerlijn eindigde op 2 juni 2006, zoals gezegd de laatste dag van exploitatie met sprinters. Treinkaartjes en –abonnementen zijn sedertdien niet meer geldig.
Hoe het tariefsysteem er vanaf 3 september 2006 uit zal zien, is nog niet glashelder. Feit is dat de vervoerder voorlopig sterren en strippen zal moeten blijven accepteren. Ook zullen de puntenkaartjes voor het vervangende vervoer straks tot nader aankondiging ook nog geldig zijn op de tram. Tot 30 september 2006, staat ergens zwart op wit, maar het vervangende vervoer zal op de krakeling in ieder geval tot eind oktober 2006 moeten doorrijden. Verder werken zowel de regio Haaglanden als de regio Rijnmond elk aan hun eigen tariefsysteem. Onder regime van de OV-chipkaart mag iedere regio zijn eigen kilometertarief vaststellen en zijn eigen abonnementensysteem. De grens tussen beide regio’s komt te liggen bij de nieuwe halte Pijnacker Zuid op de ex-Hofpleinlijn. Ik betwijfel of beide vervoerregio’s al hebben overlegd, hoe het moet met mensen die deze grens wensen te passeren, en zo roekeloos zijn om bijvoorbeeld een maandabonnement Rodenrijs – Den Haag te willen hebben. Het dreigt een pure janboel te worden; ik ben benieuwd, op 3 september, met mijn OV-chipkaart…
Het is een raar geval, zo’n raillijn zonder railvoertuigen; spookachtig, bijna. Uit misplaatste nostalgie en uit weet-ik-wat wandelde en buste ik 3 middagen langs de voormalige Zoetermeer- en Hofpleinlijn, en wel op zondag 9, donderdag 13 en dinsdag 18 juli 2006, en maakte de volgende fotorapportage. Ik doe het deze keer maar niet met duimnageltjes en zet gewoon die lappen van foto’s onder elkaar; tenslotte heeft bijna iedereen tegenwoordig breedband-Internet.
Ook station Buytenwegh aan de krakeling is pas 29 lentes jong. Jammer dat men toen niet meteen op het idee is gekomen, de Zoetermeerlijn met trams en / of metrorijtuigen te exploiteren; het had een hoop ombouwkosten gescheeld.
En dit lage spoordijkje bij Berkel-Rodenrijs ligt er dus een eeuw. Groen gietijzer was 100 jaar geleden hèt materiaal, en de mensen waren toen nog lang niet zo lang, dat zij hun hoofd stootten aan een viaduct van 2 meter hoog. Links het in ombouw verkerende perron. In het stationsgebouw is een café gevestigd.
Fiets-busaansluiting. Bij Berkel-Rodenrijs is de fietsenstalling verplaatst naar de halte van de vervangende buslijn Rotterdam CS – Zoetermeer Centrum-West.
Deze lijn volgt voor een deel de ex-Hofpleinlijn en doet wat Randstadrail nooit zal doen: een rechtstreekse verbinding leveren tussen de eerste en derde stad van Zuid-Holland, Rotterdam en Zoetermeer. Hier zien we de bus achter station Zoetermeer / Zoetermeer Driemanspolder.
Het Randstadrail-informatiestalletje op het Proveniersplein achter Rotterdam CS. Hier kun je die puntenkaarten kopen en een gratis dienstregelingboekje krijgen. Op deze loeihete 18e juli delen informatiemedewerkers bekertjes water uit aan verlepte passagiers.
Dit is het moment om een compliment uit te reiken voor de goede organisatie en uitvoering van het busvervoer. In juni circuleerden er allerlei nare verhalen, maar na een maand zijn de kinderziekten eruit en rijden de bussen - althans alle bussen die mij vervoerd hebben - op tijd. Verder hebben alle halten overvloedige informatie over vertrektijden, over routes en over hoe het gaat worden…
…zoals hier bij Driemanspolder / Station Zoetermeer.
Ook rond station Buytenwegh aan de ‘krakeling’ moet je een begaafd verdwaler zijn om de bushalte niet te kunnen vinden.
Ook vouwfietsen kunnen mee. ‘Vrouwfiets’ schreef ik in mijn opschrijfboekje; bondiger dan ‘vrouw met vouwfiets’. Links: het busstation bij Zoetermeer Centrum West; rechts de Rodelaan in Voorburg, nabij Leidschendam-Voorburg…
… waar we dit relict zien liggen uit het sprintertijdperk…
… en dat volop in ombouw is. Leidschendam – Voorburg was, vanuit Den Haag CS gerekend, het laatste station voordat de Hofpleinlijn en de Zoetermeerlijn uiteengingen. In de spitsuren reden er op het gezamenlijke traject 10 sprinters per uur per richting. Leidschenveen, ruim 2 kilometer ten zuiden van hier, wordt het nieuwe splitsingsstation.
De vervangende bus Zoetermeer Centrum West – Den Haag CS in Voorburg, nabij station Laan van Nieuw Oost Indië.
Het Randstradrail-logo op de haltestaat. Het vervangende busvervoer wordt uitgevoerd door HTM en Connexxion…
… en voor een deel door NS, en wel door de stoptrein Den Haag CS – Gouda Goverwelle, hier vastgelegd op Den Haag CS. Reizigers op het traject Den Haag – Zoetermeer kunnen ook gebruik maken van de sneltrein naar Nijmegen en van enkele extra spitstreinen.
Zou deze snackbar bij Voorburg ’t Loo straks zijn naam aanpassen?
Werkbijcentrumwest
Werk aan de spoorbaan nabij Zoetermeer centrum West.
De vervangende bus van Connexxion op de Zwaardslootseweg, ter hoogte van het spoorviaduct over de ‘krakeling’, tussen De Leyens en Buytenwegh.
Wat?! Nu al een kattenrug op de ‘krakeling’? Het lijkt er wel op, als ik mijn zoom op maximum zet. Ik sta met de rug naar Delftsewallen en kijk naar de bocht waarvoorbij Driemanspolder ligt. Ik wil niemand verontrusten, maar ProRail is betrokken bij de ombouw van de Zoetermeer- en Hofpleinlijn. Houd je maar goed vast, straks, op dit punt!
Knor! Dit heeft nergens mee te maken, maar ik vond het een aardige foto-van-een-foto en hij stond nu eenmaal op mijn rolletje. Daarom heb ik 'm maar geplaatst. Dit is tevens het slot van deze fotorapportage. Meer over Randstadrail in september!
Frans Mensonides
23 juli 2006
© Frans Mensonides, Leiden, 2006