2008: jaaroverzicht in foto's. Deel 1: OV

Een van de weinige dingen die dit jaar op rolletjes liepen:
de Parkshuttle van Rotterdam Kralingse Zoom naar Bedrijventerein Rivium

Vraag jij je dat ook wel eens af? Hoe media al jaaroverzichten, jaarbeschouwingen, jaarquiz’en, jaarverkiezingen en jaarlijstjes en kunnen publiceren als het jaar nog niet eens afgelopen is? Ik heb het altijd een ergerlijk verschijnsel gevonden, maar dat kan me er niet van weerhouden, me er zelf ook schuldig aan te maken. Dit overzicht van de beste OV-foto’s uit 2008 verschijnt immers al in het kerstweekend. Dat van de beste overige foto’s zal echter niet het licht zien voordat het jaar 2008 echt helemaal zijn laatste adem heeft uitgeblazen.

De beste? In ieder geval het ruime dubbele dozijn foto’s dat me opviel bij het vluchtig doorbladeren van een jaaroogst die ongeveer 750 exemplaren beliep.

Jaartrends zullen natuurlijk ook gesignaleerd worden, in de omlijstende tekst. Voor het OV waren die niet al te gunstig; wederom. Behalve de natuurlijk altijd fotogenieke introductie van nieuw materieel op spoorlijntjes in de buitengewesten, is er in MMVIII niet al te veel gebeurd. Ja, een belangrijke niet-gebeurtenis was natuurlijk het niet-beëindigen van het gemodder met de chipkaart. Maar die kaart levert niet veel boeiender plaatjes op dan poortjes, kaartlezers en het konterfeitsel van Tante Jo.

HOV, Hoogwaardig Openbaar Vervoer, ofwel Hoop op Vooruitgang, dat was het onderwerp van vele artikelen op mijn site. Er werd dit jaar weer een ‘hoop’ over geschreven, en ik meende beslist, daaraan het mijne te moeten bijdragen.

Een trend die ik overal in den lande ben tegengekomen: men probeert HOV te realiseren door een bedrag met 8 nullen ter beschikking te stellen voor de aanleg van infrastructuur. Maar als je het OV werkelijk wil laten concurreren met de auto, is meestal een bedrag van 9 nullen nodig. Dat komt er nooit, zelfs niet in een tijd waarin handenvol monopolymiljarden worden gestoken in noodlijdende banken en Banki’s.

Dus blijven de meeste HOV-plannen steken in goede bedoelingen, gevolgd door beroerde uitwerkingen. Tegenstanders spreken dan van geldverslindende prestigeprojecten, maar men zou het OV pas écht prestige verlenen door er écht eens voldoende geld in te steken. Het is heel vaak geconstateerd in deze kolommen.

 

Zoals ook in het stuk over Ridderkerk. De Ridderkerkers is ooit een metrobaan beloofd, op betonnen poten, waar alle auto’s en fietsers gewoon onderdoor hadden kunnen rijden. Nu krijgen ze een tram die hooguit een sta-in-de-weg is. ‘Tram’, het is zo langzamerhand een vloek; iedere gemeente wil er een en geen reiziger zit erom te springen.

Deze foto, geschoten op de Sportlaan tussen Ridderkerk en Slikkerveer, bewijst dat een bussenkont ook best fotografabel is – in tegenstelling tot de derrières van de meeste mensen.

 


De aardigste foto’s maak je door gewoon op het juiste moment af te drukken. Zoals hier op het Amsterdamse, of liever: Duivendrechtse metrostation Van der Madeweg. Ik zag ineens die drie metrorijtuigen in mijn blikveld en hield de camera boven mijn hoofd om de mensen uit beeld te houden – wat gelukkig niet gelukt is, want ik kreeg al eens klachten dat er zo weinig reizigers te zien waren op mijn OV-foto’s.

De grootstedelijke bebouwing op de achtergrond completeert dit plaatje. Achter Delta Lloyd heb ik in 2005 een paar maanden gewerkt in een iets lager gebouw, met nog altijd een riant uitzicht op spoor- en metrobaan, tot mijn genoegen.

 


Hier zo’n nieuw regionaal treintje. Het is een GTW (GelenkTriebWagen uit Zwitserland). Hij is geknipt op kilometer 58,7 van de spoorlijn Nijmegen – Roermond, de Maaslijn, ter hoogte van het keramiekdorp Offenbeek bij Reuver. Hoeveel mensen kunnen in zo’n GTW? Tien? Twintig? Nee, nog een dikke honderd, en dan vinden ze allemaal nog een zitplaats ook. Maar opgenomen van enige afstand, met tele, krimpen die treinen angstwekkend ineen, zoals alles.

 


Dagje naar een door regen en treinstremming geteisterd Zeeland, half grieperig. Ik schreef dat ik de foto’s ‘sfeervol’ wilde noemen; dat klonk aangenamer dan ‘míslukt’. Er is niks mis met bewogen foto’s, als ‘bewogen’ ook maar slaat op de geestesgesteldheid van de maker.

Dit voorjaar was het een maand lang ‘bus in plaats van trein’ op de Zeeuwse lijn. Deze foto is genomen in het Brabantse Bergen op Zoom, waar de busellende begon.

 

De opening van knooppunt Leyenburg in Den Haag Zuid West was aanleiding voor een tweeluik over de door het HOV vergeten regio Westland. Wel een foto van een Randstadailrijtuig, dit jaar, maar geen artikel erover. In 2009 zal het Randstadrailnet weer een beetje worden uitgebreid, als alles volgens de plannen verloopt – wat bij Randstadrail zelden het geval is. Als het allemaal onverwachts toch gaat lukken, doe ik daarvan verslag.

 


Mei en juni waren een zwarte maanden in het streekvervoer. Reizigers werden geteisterd door het vakbondsgeteisem, dat stakingen uitriep voor zoveel promille loonsverhoging. Mijn fotografen verklaarden zich solidair, hoewel die nooit een rooie cent loon of honorarium ontvangen hebben. Ik staakte niet.

 


Tijdens zo’n busstaking kun je altijd nog treinen fotograferen. Hier een DD-IRM op de grens van Limmen en Heiloo. Welk standpunt je ook kiest; je krijgt zo’n ding er nooit helemaal op. Ik was die dag op bedevaart naar de wondenbronnen van Heiloo.

 


Deze busfoto is eigenlijk gemaakt voor de achtergrond. Ik schreef in de zomer van 2003 over deze groteske steenklomp:

[...] Langs de slingerende Zijlsingel ligt de voormalige meelfabriek (mailfabriek, schreef ik bijna), eens deel uitmakend van het Meneba-concern. Het is één van de hoogste gebouwen van de stad; een grote stenen olifant, grimmig als een dwangburcht en indrukwekkend in zijn lelijkheid.

[...]

15 jaar geleden verlieten de arbeiders de fabriek. Naar goed gebruik in deze stad hebben ze het complex eerst maar eens een poosje laten staan wegrotten. Vervolgens is het - vermoedelijk omdat niemand zin had, het te slopen - uitgeroepen tot industrieel erfgoed. Het gebouw zal verbouwd worden tot appartementencomplex.

Ik kan er nu aan toevoegen dat de genoemde bouwplannen zijn afgeketst op milieuproblemen: teveel geluidshinder en luchtvervuiling voor de toekomstige bewoners van het complex. Maar er zijn aangepaste plannen. De maquettes ervoor komen in de loop van 2009 wellicht gereed. Ze kunnen ook nog 20 jaar voorbij laten gaan, natuurlijk. Dan stort de boel vanzelf wel een keertje in, en hoeft het allemaal niet meer.

 


Weesp. Zo maar een foto van zo maar een station op zo maar een zomerdag (dat laatste was deze zomer een zeldzaam verschijnsel). Ik was onderweg naar Muiden.

 


Ook deze foto verwijst naar een belangrijke niet-gebeurtenis in 2008: de opening van de HSL in de lage landen. In deel 0 van de reeks over de HSL fotografeerde ik station Noorderkempen, in het hoge noorden van Vlaanderen, vanuit de bus. Op dit station zouden in 2009 eindelijk eens treinen moeten stoppen. Maar ik durf het niet te beloven.


Parkshuttle (0:30)

Een bewegend intermezzo: de bestuurderloze Parkshuttle in Capelle aan den IJssel. Dit filmpje, dat ik in augustus op YouTube zette, is wel aardig, zeker als je het bijbehorende artikel niet gelezen hebt en niet weet waar het over gaat. Geluidssignalen treden in werking; spoorbomen sluiten; het autoverkeer komt tot stilstand. De kijker denkt: er gaat heel wat gebeuren. Dan komt alleen maar dat maffe karretje langs; hilarisch. ‘Echt de allerkutste uitvinding sinds de kam zonder tanden voor kale mensen!‘, luidde het commentaar van een YouTube-kijker, maar die opmerking laat ik voor zijn eigen rekening.

Deze nazomer vierden we, naast de wedergeboorte van de Parkshuttle, ook de definitieve verwijdering van Rikus Spithorst uit de gelederen van de vereniging ROVER; ik schreef over beide zaken, die niet meer onderling verband hadden dan hun gelijktijdigheid.

Als ze nu bij ROVER voorzitter Van der Vlis nog een keer wippen (die volgens door mij verkregen inside information continu stinkt naar een mengsel van aangekoekt zweet en alcohol), en als ze hun standpunten over een stuk of tien, twaalf heikele kwesties eens veranderen… dan verandert er nog niks aan het OV in Nederland.

 


Deze man, op het metro- en treinstation Amsterdam Bijlmer ArenA, lijkt dienst te doen als menselijke seinpaal. Geen machinist kan deze rode ‘pit’ over het hoofd zien.

Ik neem hem ook op in dit overzicht om nogmaals aandacht te vragen voor de fraaie fotorapportage van zeven nieuwe stations in de omgeving van Utrecht / Amsterdam, die ik schoot in september (waarin ik deze foto nou net ben vergeten, merk ik nu). Er zijn sites die alleen bestaan uit plaatjes van railvoertuigen. Maar als IK dan eens een pagina maak met overwegend foto’s, valt het aantal lezers flink tegen. Het kan worden goedgemaakt door een KLIK.

 


Nu eens een redelijk effectief HOV-project dat geen miljarden gekost heeft: de Volans (Oosterhout – Breda – Etten-Leur). Ik zag het project in zijn beginfase; alleen het trajectgedeelte Breda – Etten Leur is min of meer af. In de loop van de herfst las ik nog een paar maal een krantenbericht over de vervoerscijfers, die zich op dit traject gunstig ontwikkelen.

Natuurlijk gaat elk artikel over busbanen gepaard met foto’s ervan. Maar op deze lijn ontdekte ik eindelijk, dat je ze ook vanuit de bus kunt fotograferen (met net toevallig een tegenligger in beeld). Ook op dat plaatje staan natuurlijk weer geen passagiers. Daarom ook de onderstaande foto van de Volans:

 


Bepakte en bezakte dames lopen op de bus af, in het winkelhart van Etten-Leur. Het artikel over de Volans ging, behalve over die vliegende bus, ook over geld en consumptie; je kon er niet omheen, dit jaar.

 


Het TramPlusnet van de RET werd ook dit jaar weer een paar hectometer langer, en wel in de omgeving van Schiedam Centrum NS. Ik er natuurlijk naartoe. Maar ook deze foto werd vooral gemaakt voor de achtergrond: het Proveniershuis van Schiedam, en dat nog wel op Open Monumentenzondag.

 


Het is een ijzeren wet voor fotografen: je moet het hoofdonderwerp van de foto niet precies in het midden zetten; dan wordt het een statisch plaatje. Maar in dit geval werkte geen enkele ander uitsnede. Alles moest erop: de donkere wolken rechts, de nevelige lucht links, dat nare huizenrijtje, die onheilspellende lange schaduwen.

Nabij dit punt in de Goudse wijk Goverwelle werd op 10 september een buschauffeur door een Marokkaan beroofd van zijn geldlade. De chauffeurs besloten vervolgens de aanpalende probleem(?)wijk Oosterwei te mijden.

De bus in het middelpunt, kortom. Het nietige stadsdienstje van Gouda werd het meest besproken OV-net van het land. De discussie, aangezwengeld door sommige politici en bepaalde media, was niet altijd even fris. Ga je dan zelf kijken in Oosterwei, dan zie je er natuurlijk niets verontrustends.

 


We begonnen met een buskont; we eindigen er ook mee. Deze legde ik vast op het Haarlemplein in Delft (net andersom, natuurlijk). Zou het ooit nog wat worden met het Haarlemse OV? Het wordt besproken in dit zeer recente stukje.

Geen jaarwisseling zonder slechte voornemens. Graag geef ik het laatste woord van dit jaar aan de hierboven al genoemde morsige ROVER-preses, die zich in deze column voorneemt:

Het rookverbod overtreed ik alleen op perrons, niet in de trein. In het kader van geven en nemen houd ik in de trein rekening met mensen die niet van roken houden en buiten de trein niet. Rekening houden met elkaar werkt naar twee kanten en betekent ook: geen rekening houden met zeurpieten.

Dat zijn echt de ontboezemingen die je wilt horen van de voorzitter van een belangenvereniging! Mocht ik hem komend jaar ergens met een sigaret op het perron zien staan, dan zal ik hem die peuk subiet uit z’n bek rammen; dat neem ik me plechtig voor (NB: dit is satire).

Tot slot kan ik alle OV-reizigers alleen maar alle sterkte wensen voor 2009!

Frans Mensonides
Tweede Kerstdag 2008.

© Frans Mensonides, Leiden, 2008.


<< naar thuispagina Frans Mensonides
Naar foto-archief 2008 >>>
Naar overzicht van alle verschenen artikelen 2005-heden >>>