Uyt d'oude modem (31)- Nieuwe Interliners(1996)

De oude modem waarmee deze website t/m 2003 werd geüpload

‘Klinnggg! piep-piep-piep-piep-piep-piep-piep-piep-piep-piep… kchchchchcttttt …
kchchchchcttttt … kchchchchcttttt … … iiiioiiingggg … iiiioiiingggg … iiiioiiingggg …
tüdelüdelüüü .. kcht-kcht-kcht’. Zo ging het ongeveer, toch?

Dit is een aflevering in de reeks: ‘Uyt d’oude modem’, met stukjes uit de tijd dat mijn site nog geüpload en meestal ook bekeken werd via de telefoonkabel, met tussenkomst van een modem. Aan de onderkant van deze pagina een overzicht van alle eerder verschenen afleveringen van ‘Uyt d’oude modem’.

In oktober 1996 heb ik d’oude, maar toen hypermoderne modem voor het eerst in werking gesteld om een pagina te uploaden naar wat mijn Thuispagina moest worden. Onlangs blikte ik in het artikel ‘Hoe het begon’ terug op de periode dat ik pionierde met een homepage.

Mijn allereerste OV-reisverslag zette ik online op 14 november 1996, vandaag 25 jaar geleden. Dat stuk ging over enkele nieuwe Interliner-verbindingen die eerder die maand geïntroduceerd waren. De OV-rubriek De digitale reiziger was geboren.

De Interliner was in 1994 in het leven geroepen om de grote gaten in het spoorwegnet te dichten. De groene, volgens sommigen eerder blauwachtige, luxueuze bussen vormden het boegbeeld van VSN, Verenigd Streekvervoer Nederland, dat toen vrijwel alle streekvervoerbedrijven overkoepelde. Interliner-haltes hadden een eigen huisstijl, ook in blauw en groen, en waren voorzien van een telefoon (waarmee in die tijd nog niet iedereen op zak liep).

De meeste Interliners reden op een traject waar geen (rechtstreekse) treinverbinding bestond, zoals Groningen-Emmen of Utrecht-Oosterhout, het traject van de gewezen ‘Sneltreinbus’. De Interliners waren opgenomen in het (kilometer-)tariefsysteem van NS. In de kaartjesautomaten op de stations kon je een enkeltje of retour kopen naar bijvoorbeeld Drachten. En je voordeelurenkaart was ook geldig in de bus, zodat je op dal-urenritten naar zulke oorden 40% korting kreeg.

Lekker goedkoop dus, maar in de spits betaalde je je een ongeluk voor de Interliner, een stuk meer dan volgens het sterren- en strippentarief dat toen gold voor het stads- en streekvervoer.

De meeste Interliners vervingen een bestaande sneldienst op hetzelfde traject. Forensen, vaste busklanten op zulke lijnen, waren allesbehalve blij met ‘De groene streep’, zoals de Interliner heette in de reclame. Hun abonnementsprijzen gingen flink omhoog, en dat met als enige voordeel dat ze hun vaste dagelijkse rit nu konden maken op een iets luxere stoel dan ze gewend waren.

Maar ook de integratie met het NS-tarief ging al na 2 jaar verloren, zoals blijkt uit mijn artikel uit 1996. Je kon toen geen trein-buskaartje meer kopen naar bijvoorbeeld Drachten.

Hieronder dus het eerste artikel over OV op mijn Thuispagina, die toen nog niet zo heette. Als het verhaal wat saai overkomt: ik had toen nog niet in de smiezen dat passages over OV niet de meest boeiende onderdelen zijn van stukken over OV. De kunst van het uitweiden zou ik pas de maanden daarna met vallen en opstaan ontwikkelen.

Ook de illustraties bij dat eerste stuk waren niet erg levendig. Ik had nog maar net ontdekt dat er ook plaatjes bij konden, en liet elk hoofdstuk voorafgaan door de afbeelding van het Interliner-logo op een bus. Voor deze reprise van het stuk in 2021 heb ik het aangevuld met 2 uit de Wikipedia gejatte foto’s en een aantal uit mijn eigen archief dat ik de loop van 25 jaar heb opgebouwd.

NoordNet-Interliner in Drachten. 2000.
Overgenomen van Wikipedia - Interliner
Foto: Jan Oosterhuis

Op 4 november 1996 zijn er, voor het eerst sedert een jaar, weer 4 nieuwe Interlinerverbindingen bijgekomen. Enkele dagen later, op een herfstige donderdag, neem ik twee van de nieuwe lijnen, Haarlem - Den Haag en Rotterdam - Bergen op Zoom.

Interlinergebral

Een dagje Interliner vereist een goede voorbereiding. Er wordt gefluisterd dat er een boekje in omloop is waar de complete Interliner-dienstregeling - altijd nog veel minder lijnen dan de 60 die ons ooit beloofd zijn - in vermeld staat. Dit boekje is niet echt gemakkelijk te verkrijgen. Wie beschikt over Internet, raadpleegt natuurlijk de Interliner-pagina van Twan Laan.

Om 9.15 neem ik de trein naar Haarlem. Op het perron staan reizigers met verbeten gezichten. Alle treinen uit de richting Den Haag zijn vandaag te laat. Mijn trein lijkt 2 minuten te vroeg, maar heeft in werkelijkheid 28 minuten vertraging. Van verschillende kanten heb ik de laatste dagen gehoord dat het "weer bar en boos is met NS". Mijn score van 3 vertragingen uit 33 ritten in oktober 1996 berust vermoedelijk op heel erg veel mazzel.

In de trein naar Haarlem lees ik een artikel uit een huis-aan-huisblad. Een vrouw uit Noordwijk beklaagt zich over het "Interlinergebral" van de VSN. Zij moet, na vervanging van lijn 95 door de Interliner, 75% meer betalen voor haar woon-werkrit naar Den Haag.

De Interliner stopt drie keer in Noordwijk, en in het grotere Katwijk slechts twee keer. Voor drie armzalige minuten tijdwinst zijn 12 haltes geschrapt die door lijn 95 nog wel aangedaan werden. Altijd hoor je dit soort verhalen bij de introductie van een Interliner. De forenzen, waarvoor de Interliner is uitgevonden, pruimen dit product niet. Snappen ze bij VSN eigenlijk wel iets van marketing?

Haarlem - Den Haag

De Interliner van 9.53 verlaat Haarlem met 5 passagiers aan boord. Dit aantal zal in de loop van de rit ongeveer constant blijven. Een man die op weg is naar Noordwijkerhout, blijkt zijn tas te hebben laten staan in het toilet op Haarlem NS. Weet de chauffeur misschien raad? "Dat wordt een probleem", zegt deze. "Ik val onder de verkeersleiding van Delft".

De chauffeur neemt contact op met de verkeersleiding. Of misschien even gebeld kan worden met station Haarlem. Na tien minuten komt antwoord. De Delftse verkeersleider vindt het allemaal veel te ingewikkeld. "Ik moet bellen naar de verkeersleiding Haarlem, die moeten bellen naar NS-Stations, en die moeten kijken of die tas er nog staat. Dat gaat me allemaal over teveel schijven". In Noordwijkerhout zie ik de reiziger naar de telefooncel snellen. Jammer dat je nooit zult weten hoe zoiets afloopt.

De geestgronden zijn afgedekt met stro en liggen rustig te wachten op het volgende bollenseizoen. In Noord- en Katwijk stapt hier en daar een reiziger in of uit. De halte "Transferium Tjalmaweg" wordt aangekondigd. Transferium is wel een erg groot woord voor een miezerig terreintje waar anderhalve verroeste fiets en ca. twaalf auto's geparkeerd staan.

De bus rijdt achter hotel "het Haagsche Schouw" langs. Ik ben weer op fietsafstand van huis. De route van Leiden naar Den Haag bestaat uit een lappendeken van korte stukjes busbaan, die nog gedeeltelijk in aanleg is. Zijn de busbanen toereikend om een goede doorstroming in de spits te garanderen? Ik zal komende week de bus vanuit Den Haag eens nemen in de avondspits. Misschien zitten er dan ook wel wat passasgiers in.

Veilig onder de grond

Om 11.10 doemen de parkeergarages van Den Haag op. Bij CS aangekomen zie ik de Interliner naar Boskoop met 2 passagiers vertrekken. Ik heb geen zin in de boemel naar Rotterdam, en neem de Intercity van 11.51. In Rotterdam bekijk ik het nieuwe winkelcentrum rond metrostation Beurs. Bij V&D is een zelfbedieningsrestaurant met allerlei gezonde dingen, waar je bij de ingang een registratiekaart krijgt. Hierop moet je al je consumpties laten aantekenen. Bij vertrek reken je je kaart af. Volgens mij tart dit systeem alle natuurwetten. "Hier wil ik niets mee te maken hebben", denk ik, "ik trek wel een frikandel uit de muur".

Het is pas 13.00 uur, maar in het metrostation Beurs / Churchillplein is de middagspits al weer begonnen: alle metro's braken dikke stromen passagiers uit. Mijn metro naar Slinge (een "tweetje") is mudvol. Veilig onder de grond naar Zuid. Laat die dure tuibrug, zo'n 30 meter boven ons, maar lekker slingeren.

Dinteloord, vertel mij wat

De Interliner van Zuidplein naar Bergen op Zoom is de opvolger van sneldienst ZWN 97. Deze lijn is niet opgeheven (in tegenstelling tot lijn 95 tussen Noordwijk en Den Haag) maar rijdt verder als lijn 101 op het traject Bergen op Zoom - Willemstad. Op het gecombineerde traject is een halfuursdienst.

Tien mensen, voornamelijk studerenden, staan klaar voor de rit naar Bergen op Zoom. Slagregens kletteren tegen de ramen, en de Hoekse Waard maakt bepaald geen vrolijke indruk. De bus stopt zelfs niet bij het dijkje in Numansdorp; de eerste halte is Dinteloord, luid aangekondigd door de chauffeur.

"Zo, is dit nou Dinteloord; vertel mij wat" zegt een van de uitstappende scholieren hartgrondig. Hij heeft zijn jeugd in dit dorp doorgebracht en zal daar misschien wel een trauma aan overhouden. De bus stopt nog in Steenbergen en Halsteren. Onderweg zie ik de inktzwarte wolken plotseling ophouden en de zon beginnen. Het "front", waarover weerkundigen zo ingewikkeld kunnen theoretiseren, staat duidelijk aan de hemel getekend.

In Bergen op Zoom, waar de 3 laatste passagiers uitstappen, is het mooi weer. Ik verbaas me nog even over het feit dat de Interliner een gemakkelijk misbare aansluiting van 1 minuut geeft op de trein naar Vlissingen, en loop de mooie oude stad in, waar ooit een markies een paleis liet bouwen voor zijn gezinnetje met 21 kinderen.

Er naderen verkiezingen in Bergen op zoom. Het belangrijkste issue is de verhoging van de parkeerheffing in de binnenstad van 60 naar 180 gulden. Overal hangen protestborden. Bergen op zoom loopt vooruit op de verdriedubbeling van de autokosten, die er volgens de raad van Verkeer en Waterstaat aan zit te komen, en niet iedereen is er blij mee.

Collegae

Per trein naar Roosendaal, en vandaar naar Breda. Kom je ook eens langs Etten-Leur. In Breda sta ik op het plein voor het station na te denken over de vraag "hoe verder". Ik ontmoet twee collega's die er net een buitenlandse dienstreis per auto op hebben zitten. De een woont in Breda en de ander moet per trein naar Den Haag.

Nadat we onze verbazing hebben uitgesproken over de onverwachte ontmoeting, wil ik net een verhaal beginnen over de Interliner, en allerlei andere dingen waar automobilisten nog nooit van gehoord hebben. Dan breekt er een noodweer los boven Breda. We besluiten morgen op kantoor verder te praten. Ik kan nog een halve dag nadenken over de vraag hoe je aan een automobilist moet uitleggen hoe je typisch Roveriaanse haat-liefdeverhouding met het OV in elkaar zit.

Ik zie wegens noodweer af van een bezoek aan Breda, en neem om 17.00 de Interliner naar Utrecht. In 1994, kort na de opening heb ik deze al eens eerder genomen, dezelfde rit. Er waren toen ruim tien passagiers, en nu nog geen eens tien. Waarom loopt die Interliner toch niet? De bus rijdt te midden van bliksemflitsen de snelweg op. Gore, lelijke flats markeren het einde van Breda.

Bij Sleeuwijk is een soort busstationnetje, ver buiten de bewoonde wereld, dat gegeseld wordt door regenvlagen. Je zal er moeten uitstappen! De bussen die ons tegemoet komen, richting Breda en Oosterhout, zijn redelijk bezet.

Winkeldochter

Interieur van Interlinerbus uit de jaren 90, in 2008 gefotografeerd in Tuzla (Bosnië en Hercegovina)
Overgenomen van Wikipedia - Interliner
Foto: Marurits90

Precies op tijd, om 18.10 uur, stap ik uit in Utrecht, het knooppunt van de Interliner, waar 5 lijnen bijeenkomen. In dezelfde stad is de groene flits ooit uitgevonden door Nyquist, die er kort daarna met de geldla vandoor ging (die hebben ze hem overigens netjes aangereikt). [Waar gáát dit over??]

Een enkele uitzondering (Groningen - Emmen; Nijmegen - Eindhoven; Maastricht - Aachen) daargelaten, loopt die Interliner voor geen meter. Na het verbreken van de integratie met het NS-tarief zal het er niet beter op worden. VSN heeft de moed gehad om zijn hardnekkigste winkeldochter op te heffen (Leiden - Haarlem, al wordt het geen sluiting genoemd, maar een doortrekking naar Den Haag). Hoeveel zullen er nog volgen?

Emmen. Van Interliner naar Q-liner, en wel per dubbeldekker.
Archief De digitale reiziger, 2018

Een week later besluit ik de Interliner Blaricum - Amsterdam aan een onderzoek te onderwerpen.

Lekker kankeren

De conducteur van de trein van 10.25 van Leiden Lammenschans naar Utrecht komt alleen uit de kabine voor het sluiten van de deuren; kaartjes knippen is hem allemaal veel te veel moeite. Het is mij allang duidelijk wat er gebeuren moet met de stoptreinen. Vervangen door light-rail, met deuren die automatisch dichtgaan, en de conducteurs onder dankzegging voor bewezen diensten een schop onder hun krent. Stuk goedkoper. [Deze passage zou ik 25 jaar later gewoon kunnen copy-and-pasten].

Alles laten rijden volgens strippenkaarttarief. Je koopt je kaartje bij de sigarenboer. Zijn we meteen af van die gekte met die "Wizzls", waar je terwijl je trein vertrekt in de rij staat achter mensen die nutsen en marsen staan te kopen.

Laatst had ik in Rijswijk in zo'n situatie de euvele moed om te vragen of ik even snel een kaartje mocht. Een grote schreeuw kon ik krijgen. Niet van de klant voor mij, maar van de klantvriendelijke dame achter de kassa. "Kaartjes koop je maar in de automaat" riep ze me nog na. Dat doe ik normaal ook, maar er stond een lange rij. Dan is het toch niet zo'n absurd idee om naar een loket te stappen? Dat moest toch zonodig openblijven? Daarvoor hebben we afgelopen winter nog met actiekaartjes lopen te leuren. Parels voor de zwijnen.

In Utrecht blijken de twee treinen, die vlak achter elkaar naar Hilversum vertrekken, net weg. Welke imbeciel bedenkt toch zo'n dienstregeling?

Kokende motor

Kankeren lucht op, dus volkomen opgelucht stap ik rond het middaguur in Hilversum uit de trein. Bus 134 rijdt van Hilversum via Huizen naar Naarden-Bussum. Hij rijdt een stuk over de snelweg, en is dus eigenlijk een snelbus, al mag hij zich zo niet noemen. De bus rijdt in de daluren in kwartierdienst; in de ochtendspits om de 5 minuten; 's-middags na 13.00 om de 7,5 minuut, en in de vakantie om het halfuur. Typisch een dienstregeling voor een scholierenbus, en behalve mijn persoon zitten er dan ook alleen maar kinders in. Onderweg pikken we langs de snelweg de passagiers op van de vorige bus; die staat stil met een kokende motor.

Huizen bestaat voornamelijk uit deprimerende woonerven. Het is na Smallingerland (Drachten) en Oosterhout de grootste gemeente zonder railvervoer. Het valt me op dat van de instappende reizigers er slechts één, een assertieve Gooise, klaagt over het lange uitblijven van de bus. Het antwoord van de chauffeur "mijn voorganger staat in de berm met een kokende motor" wordt niet geloofd.

Leeg

Met 100 km/uur en veiligheidsriemen over de snelweg. (Snelbus 320 Amsterdam – Huizen – Hilversum) staat gereed bij station Amsterdam Amstel.
Archief De digitale reiziger, 2011

Bij het busstation kan overgestapt worden op de Interliner Blaricum - Huizen - Blaricum - Amsterdam Amstel. Inderdaad, twee keer Blaricum. De Interliner geeft aansluiting op alle andere lijnen. Als het groene monster bij de halte stopt, vertoont hij het inmiddels bekende beeld. Helemaal leeg, op één passagier na. Na mij stappen er nog twee in. Het aantal van 4 passagiers zal constant blijven tot Amsterdam. Mijn kaartje met korting kost 4 gulden, geen geld. In de lijnfolder lees ik dat een maandabonnement zonder korting 194 gulden kost.

Er is geen file op de snelweg, en binnen de kortste keren komt de Rembrandttower in zicht. De bus arriveert 7 minuten te vroeg. Ik pak de sneltram naar CS, waar ik me zoals altijd verbaas over het keiharde gebrul waarmee de haltes worden afgeroepen. De afstand Huizen - Amsterdam CS heb ik in ruim 40 minuten afgelegd. Snel genoeg om de Interliner een succes te laten worden, zou ik zo denken.

Na een wandelingetje langs het zonovergoten IJ neem ik de 14.37 naar Den Haag CS. Er zit aanvankelijk geen sterveling in de trein; aan de rechtstreekse verbinding tussen Amsterdam en Den Haag CS was blijkbaar toch minder behoefte dan NSR gedacht had. Op de stations tussen Sloterdijk en Leiden loopt de trein toch nog aardig vol.

Forenzenleed

Q-liner Schiphol – Noordwijk bij station Sassenheim.
Archief De digitale reiziger, 2013

In Den Haag shop ik binnen een half uur mijn complete wintergarderobe bij elkaar, en neem om 16.48 de Interliner naar Noordwijk. Ook in deze Interliner kan ik mijn inmiddels aardig in omvang toegenomen bagage gemakkelijk kwijt. Er stappen 15 mensen in. De voorganger, Lijn 95, heeft ooit met gelede bussen gereden. De Interliner naar Alphen aan den Rijn zie ik vertrekken met ongeveer 25 passagiers. De snelbusvoorganger van deze lijn reed met een volle touringcar met 50 zitplaatsen.

Bij het Willem Witsenplein stappen nog twee reizigers in. In vroeger tijden stond het hier altijd zwart van de mensen die waren overgestapt uit HTM-lijn 23.

Het Interlinertarief is extra ongunstig voor reizigers die van het stadsvervoer gebruik moeten maken in het voor- of natransport. Dit blijkt ook uit het verhaal dat ik iemand hoor vertellen. Hij woont in Noordwijk en werkt in de buurt van Madurodam. “Ik ben 100% meer kwijt per maand, en om nou te zeggen dat die Interliner comfortabeler is.... Ik ben daarom een paar dingen gaan uitzoeken. Ik kan van Noordwijk naar Oegstgeest met lijn 42, en daar overstappen op lijn 88 (sneldienst Oegstgeest - Den Haag Statenkwartier, FM). Ik stap recht voor mijn kantoor uit. Duurt misschien een paar minuten langer, maar het is per maand een stuk goedkoper”.

Er heerst een goede stemming in de bus; vele passagiers kennen elkaar van het Interlinerprotest. Krantenartikelen en brieven worden uitgewisseld.

De doorstroming van de bus is goed; geen files vanavond. Ik rijd voor de tweede keer deze dag door Leiden. In Katwijk stapt helemaal niemand in of uit. Hier hebben ze nog een eigen spitsbus naar Den Haag, lijn 67. Om 17.30 bereik ik Noordwijk aan Zee. De rit heeft 40 minuten geduurd. Met trein en bus doe je er een uur over. Aan snelheid ontbreekt het de Interliner niet.

De Interliner weet zijn doelgroep, de forens, niet aan zich te binden. Naast de grote halteafstand speelt ook het hoge tarief een rol. Nu de tariefintegratie tussen trein en Interliner verbroken is, kan de Interliner het beste volgens strippentarief gaan rijden. Daarmee wordt de prijs teruggebracht naar normaal, en wordt ook het voor- en natransport goedkoper. Alleen zo is de forens misschien nog te winnen voor de groene streep.

Enkele maanden later bleek dat busmaatschappij ZWN bij de introductie van de Interliner Haarlem – Den Haag de boel besjoemeld had. Ze hadden aan het ministerie onjuiste gegevens verstrekt over de gemiddelde snelheid op het traject, die aan bepaalde eisen moest voldoen om de bussen te kunnen laten rijden als Interliner. Het ministerie gelastte ZWN daarom, de tarieven te verlagen en de vaste reizigers te compenseren.

ZWN gooide het over een andere boeg, en ging onderzoeken of ze de lijn niet konden versnellen. Hoe dat is afgelopen, kan ik me niet meer herinneren, maar deze lijn was in ieder geval geen lang leven beschoren.

Het hele product Interliner bleek geen blijvertje. Na de eeuwwisseling werden de streekbedrijven elkaars concurrenten om concessies, en was het snel gedaan met ‘De groene streep’. De Interliner-lijnen werden opgeheven, of kregen andere merknamen: Q-liner, Brabantliner… De laatste der Mohikanen was of is de lijn Rotterdam Zuidplein – Zierikzee, die toen ik hem in 2016 nam, nog wel Interliner heette, maar gereden werd met een gewone streekbus.

Uyt d'oude modem (31)
Nieuwe Interliners (1996)

Interlinergebral

Haarlem - Den Haag

Veilig onder de grond

Dinteloord, vertel mij wat

Collegae

Winkeldochter

Lekker kankeren

Kokende motor

Leeg

Forenzenleed

Eerder verschenen in deze reeks:

Uyt d'oude modem (31) Nieuwe Interliners (1996)