LAATSTE
ZES AFLEVERINGEN
277. SCHILDERIJEN OP SCHILDERIJEN; 'SCHONE
KUNSTEN' IN ANTWERPEN HEROPEND (20/11/2022)
276. HORROR-TANDARTS;
HET VERVOLG
(23/10/2022)
275. PAARDLOZE
KOETSEN; LOUWMAN MUSEUM
(25/09/2022)
274. MET
OPEN OGEN EN UITGESTOKEN VOERLHOORNS (04/09/2022)
273. MART
VISSER, MAN VAN VELE GEZICHTEN, IN
BEELDEN AAN ZEE (14/08/2022)
272. ZICH
ONTPOPPEN, VLINDERS AAN DE VLIET
(31/07/2022)
De
rubriek FHM's A-viertjes
verschijnt onregelmatig. Maar als hij verschijnt, doet hij dat op
zondag
De Koppelpoort in 1860 en 2022
Veel bakstenen te zien, deze herfst
in Amersfoort! Ja, goed,
OK, dat kun je zeggen van elke stad, in elk seizoen. Baksteen is
tenslotte
sinds de uitvinding van de kloostermop in de middeleeuwen een uiterst
gewild bouwmateriaal.
Alom zijn er muren van opgetrokken. En dat is in Amersfoort niet
anders; neem
alleen al die befaamde monumentale Muurhuizen!
Baksteen is zo doodgewoon, dat je er
nooit bij stilstaat –
tenzij je metselaar bent, of zo iemand die graag de eerste steen werpt.
Maar in
Amersfoort loopt momenteel op 3 locaties de tentoonstelling Baksteen | Brick.
De eerste locatie is de Kunsthal KAdE, de tweede de Elleboogkerk, en de
derde
de stad zelf.
Baksteen als materiaal voor beeldende
kunst; het levert een
heel originele en gevarieerde expositie op. De hoofdmoot ervan is te
zien in
Kunsthal KAdE, gevestigd aan het Eemplein, het tweede, hypermoderne
stadshart
van Amersfoort, naast de historische binnenstad. KAdE staat voor Kunst
Aan de
Eem. De grote expositieruimte kent geen vaste collectie en wordt alleen
gebruikt voor tentoonstellingen.
Zoals gewoonlijk in deze rubriek,
licht ik er een paar
dingen uit die me speciaal opvielen.
Tekst in de kleine lettertjes aan de voet van het affiche (3):
‘Hang dit affiesje voor uw raam, laat zien dan het ook ú aangaat’.
*1*
Koen Mulder, Het Zinderend Oppervlak
(2016)
Koen Mulder (1971) doceert
bouwtechniek, architectuur en
vormstudie aan de TU Delft. In zijn boek ‘Het
Zinderend Oppervlak’ beschrijft
en tekent hij honderden patronen waarin je zoiets simpels als bakstenen
kunt
metselen.
*2*
Jan Hendrik Weissenbruch, De
Koppelpoort Amersfoort (1860)
Die fraaie waterpoort, vlak om de
hoek bij KAdE, daar liep
ik net nog verregend langs, op deze druilerige, donkere, kille
zondagmiddag.
Ja, hij is opgetrokken uit baksteen, maar dat realiseer ik me nu pas,
op de
tentoonstelling.
Weissenbruch (1824-1903) schilderde
de rond 1400 gebouwde poort
in 1860. In die tijd gingen er in Amersfoort stemmen op voor afbraak.
Maar het
monument werd gered door de oudheidkundige vereniging Flehite en een
grootscheepse restauratie in 1886.
*3*
Dane Wilson Beerling – Poster Leven
Nieuwmarkt (1975)
Laat het maar aan mij over om in een
stuk over kunst het openbaar
vervoer ertussen te vlechten!
Beeldende kunstenaar en cartoonist
Dane Wilson Beerling
(1934) ontwierp dit ‘affiesje’, zoals het indertijd gespeld werd door
mensen die
groot belang hechtten aan goede kommunikaatsie en deelname aan
aksiekomitees. Het
ging om protest tegen de sloop van de Nieuwmarktbuurt in het hart van
Amsterdam. Die moest plaatsmaken voor de metrotunnel van de Oostlijn
richting
Bijlmer.
Die kwestie verscheurde me indertijd.
In de maatschappijkrietiese
kringen waarin ik me toen bewoog, stond iedereen achter de
wijkbewoners, en
hoopte dat de sloop niet door zou gaan. Maar ik hechtte ook toen al
zeer veel
waarde aan hoogwaardig OV.
De wijk ging tegen de vlakte en de
metrotunnel werd
aangelegd. Maar dat was meteen voor meer dan 30 jaar de laatste keer
binnen de
Grachtengordel. Niemand wilde een herhaling van het Nieuwmarktdrama en
de
Nieuwmarktrellen. Met als gevolg dat onze hoofdstad nu nog steeds een
uiterst onbeduidend,
miezerig metronetje heeft, vergeleken bij Rotterdam. Maar dit geheel en
al terzijde.
*4*
De grote zaal van Kunsthal KAdE wordt
geheel in beslag
genomen door baksteenkunst van de Deense architect / beeldend
kunstenaar Per
Kirkeby (1938-2018).
*5*
Héctor Zamora, Material Inconstancy
(2013)
Dit is echt het leukste item van
Baksteen | Brick,
dat het meeste bekijks trekt, al is het maar een video die te zien is
op een
scherm (HIER op YouTube).
Bij het toegangskaartje voor de
Kunsthal KAdE ontvang je een
vrijkaart voor de tentoonstelling in de Elleboogkerk. Dat kaartje ga ik
12
dagen later verzilveren, bij betere weersomstandigheden.
De Elleboogkerk staat in de
binnenstad, gezien vanuit
Kunsthal KAdE aan de andere kant van de Koppelpoort. Sinds 1963 heeft
hij de
functie van tentoonstellingsruimte. In 1998 werd in de kerk het Armando
Museum gevestigd.
In 2007 brandde dat geheel af, waarmee een deel van het werk van de
Amersfoortse
schilder verloren ging.
Na een grondige restauratie, of
liever: herbouw, is de Elleboogkerk
nu weer tentoonstellingsruimte, en momenteel dependance van Baksteen | Brick.
*6*
Koen
Mulder, What Do You Want, Brick? (2022)
Mulder kwamen we in Kunsthal KAdE al
tegen. Met dit kunst-
en metselwerk heeft hij de vraag opgeworpen, of een baksteen dat zelf
eigenlijk
wel wil, deel uitmaken van een strak patroon in een muur. Je moet heel
stil
zijn om de stenen het antwoord te horen fluisteren.
‘You’re just another brick in the
wall’ schiet me een paar
keer te binnen op deze tentoonstelling; passende oorwurm!
*7*
Busco
Sodi,
Mura (2017)
Sodi, geboren in Mexico City in 1970,
richtte in september
2017 in Washington Square Park net zo’n muur op als deze in Amersfoort.
Hij
stapelde de door hemzelf gebakken stenen los op elkaar, zonder voegen.
Het
kunstwerk was bedoeld als protest tegen de muur die president Trump
wilde laten
bouwen op de grens van de Verenigde Staten en Mexico.
Bezoekers mochten een door de
kunstenaar gesigneerde steen meenemen.
De muur werd daardoor tijdens de tentoonstelling symbolisch afgebroken.
Hier in
de Elleboogkerk kun je voor een tientje eigenaar worden van een steen.
Het geld
komt ten goede aan Human Right Watch. Maar ik doe het maar niet; dan
loop ik er
de rest van de dag mee te sjouwen, en ik wil nog een folly op de foto.
*8*
ATMosphere, Fa-Brick (2022)
Voor de gelegenheid van Baksteen | Brick zijn in en om het
stadscentrum 6 bakstenen ‘folly’s’ gebouwd, bouwwerkjes zonder functie,
maar louter
voor het mooie en voor de lol. Een ervan is deze Fa-Brick op het
Plantsoen
Oost, nabij restanten van de stadsmuur. Fa-brick, fabrick, textiel;
zoals een
stuk textiel laag voor laag ontstaat uit draden, zo wordt een muur laag
voor
laag opgebouwd uit stenen.
Wie Baksteen |
Brick nog wil zien, moet het niet al
te lang meer uitstellen: de tentoonstelling loopt tot/met zondag 8
januari
2023. De bakstenen in de rest van Amersfoort zullen daarna nog wel een
poosje zichtbaar
zijn.
FHM
11 december 2022
Er geweest: zondag 20 november en vrijdag 2 december 2022
Meer over Amersfoortse
monumenten in dit artikel uit 2000
