OP WEG NAAR D-DAY IN ZUID-HOLLAND (14/05/2011)
STRIPPENKAART VERDWIJNT DOOR ACHTERDEUR (18/05/2011)
D-DAY IN ZUID-HOLLAND; VAN UUR TOT UUR (19/05/2011)
DE NIEUWSTE CHIPSNIPPERS (04/06/2011)
WEER EEN D-DAY DIE NIET DOORGAAT? (18/06/2011)
KLEIN GEBREK GROOT BEZWAAR, EN NOG MEER CHIPSNIPPERS (18/06/2011)
OVERZICHT EERDERE AFLEVERINGEN
Zomaar een bus ergens in Zuid-Holland: Katwijk aan Zee
Het leven in dit godverdommese tranendal is laveren tussen twee uitersten: het complotdenken van de paranoïcus en de naïviteit van de sukkel die blijft geloven in het goede in de mens, hoe vaak hij zelf ook al belazerd is. Ik denk dat de eerste doorgaans dichter bij de waarheid is dan de laatste.
Vaak twijfel je. In de vorige aflevering van deze chipreeks schreef ik dat Connexxion per jaar een kleine ton verdient door je een extra halte te berekenen, (in mijn geval: Steenstraat) als je uitstapt bij de uitstaphalte op Leiden Centraal. Een lezer nam het voor de busboeren op. Als dat zo is, stelde hij, dan heeft de passagier die instapt op Leiden Centraal voordeel, want er wordt hem bij het inchecken juist een halte kwijtgescholden; zijn ritje begint bij Steenstraat en is dus korter. Daardoor verliest Connexxion weer een groot gedeelte van die ton.
Daar zit wel iets in, al leek het me op het eerste gehoor een uiting van grenzeloos misplaatst vertrouwen. Ik zie Connexxion zeer wel in staat, het zo te regelen dat tijdens de draai naar de instapperrons de GPS-apparatuur weer terugspringt naar halte Leiden Centraal. Ik meen zoiets wel eens gezien te hebben, maar kon het niet meer vinden in mijn chipkronieken.
Wat ik wel vond, was dit ouwe stukje. Ik had ontdekt dat Connexxion 5 cent rekent voor de genoemde draai over het Stationsplein, terwijl uitstappende reizigers die draai niet meemaken, en er 2 cent gerekend zou moeten worden gezien de afstand van ongeveer 150 meter die wordt afgelegd. Alleen daardoor steelt Connexxion al een kleine ton per jaar.
Ik blijf dus voorlopig bij mijn standpunt dat ik in ieder geval genaaid wordt door Connexxion. Mijn Haagse vriend Tjeerd is zelden nuchter, maar wel erg nuchter in dit soort dingen: ‘Als ze er op zouden verliezen, zouden ze zo’n moeite niet doen om die kutkaart in te voeren’. En zouden ze meer moeite doen om fouten te hertstellen, denk ik.
Tjeerd ziet sommige dingen best scherp, maar andere wat minder scherp. Hij heeft een geheugenprobleem, dat te wijten is aan te lang te veel drinken (en dan niet van slappe thee, appelsap, mineraalwater of cola light). Ik ben daarom vast maar eens met hem gaan oefenen met de chipkaart, en heb hem daartoe die anonieme kaart maar weer teruggegeven, die ik ooit van hem heb overgenomen. Want in Zuid-Holland, waarvan Den Haag nog altijd de hoofdstad is, is het op donderdag 19 mei 2011 écht gebeurd met de strippenkaart, na die op het laatste moment afgeblazen D-day op 3 februari.
We hebben twee proefritjes gemaakt met de tram in Tjeerds buurt. Hij is een voorbeeldige leerling. Een paar dingen moet hij nog proberen te onthouden: zijn kaart te houden bij het stickertje ‘Houd hier uw kaart’, in te checken, uit te checken, letten op het piepje of hij écht is in- of uitgecheckt, lezen in het schermpje voor hoeveel hij het schip ingegaan is…
Maar zelf raakte hij enigszins ontmoedigd door alles wat er op hem afkwam: ‘Die tyfuskaart! Weet je wat, ik blijf gewoon wel zwartrijden in de tram. Dat beviel me met de strippenkaart ook het beste!’
Tjeerd heeft een hekel aan betalen. Ontkomt hij in de bus niet aan stempelen, dan hoopt hij op een zwak, vaag stempeltje, dat hij eraf kan wrijven met een door hem in de loop der jaren vervolmaakte vinger- en nageltechniek. Maar een tram, daar kun je in het chipkaarttijdperk natuurlijk nog steeds zó instappen, en hopen dat je geen controle krijgt.
Heel Zuid-Holland moet op 19/5 geloven aan de chipkaart. Heel Zuid-Holland? Neen, op de Arriva-spoorlijn MerwedeLingeLijn (Dordrecht – Geldermalsen) is de chipkaart helemaal nog niet eens ingevoerd. Op de NS-treinen die de provincie doorkruisen kun je voorlopig nog reizen met een kartonnen kaartje. En in Groot-Rotterdam was het begin 2010 al D-day. Daar hebben ze het verlies aan reizigers al geïncasseerd, en knap verhuld in het jaarverslag. Maar de rest van de provincie is as. donderdag aan de beurt (nog steeds snap ik niet waarom D-days altijd op donderdag vallen en nooit op dinsdag).
De propagandacampagnes, abrupt afgebroken eind januari, beginnen weer op gang te komen, in de bussen, in de kranten, langs de weg. Leiden is er wel op voorbereid, zo langzamerhand. In de bus die ik op vrijdag de 13e ’s morgens vroeg nam naar het station, chipte bijna iedereen. Om tot de ontdekking te komen dat de kaartlezers bij de achterdeur defect waren. Dan maar vóór uitchecken. Ook de lezer bij de chauffeur bleek het echter tijdens de rit begeven te hebben, en een rood lampje te tonen.
Deze keer was ik dus voor vier euro getild, in plaats van een paar centen. Maar geen nood, de chauffeur verstrekte alle gedupeerden een uitstapkaart, waarvan hij een dikke stapel bij zich had. Die kun je invullen en in de brievenbus werpen. Ik heb dat meteen ook maar gedaan, terwijl ik op de trein wachtte. Natuurlijk had ik hem thuis eerst moeten scannen, om hem hier den volke te kunnen tonen, maar dat bedenk ik nu pas.
Hij was rozerood van kleur, en ik twitterde dan ook, heel gevat voor de vroege morgen, dat je een roze kaart krijgt voor die flikkerij met de chipkaart. De chauffeur zet er een stempel op. Dat stempel moet hij dus ook in de toekomst nog behouden; het kan nog niet naar het museum van oudheden.
Maar hij moest het toch ook al hebben voor het stempelen van de papieren enkeltjes, die ook gehandhaafd blijven. Die worden opvallend vaak gekocht, de laatste tijd, door mensen die niet aan de chip willen. En daar loopt het busbedrijf ook weer door binnen. Wel kost de afhandeling een hoop tijd in de bus; sneller gaat het beslist niet, door de chipkaart.
Benieuwd hoe lang het duurt voordat ik mijn geld terug krijg op die roze kaart. Vast niet vóór D-day.
Frans Mensonides
14 mei 2011
De Kop van Zuid-Holland doet morgen de strippenkaart geruisloos uitgeleide. Zo te zien hebben de campagnevoerders en voorlichters hun kruit of budget afgelopen winter al verschoten, toen D-day op het laatste moment werd afgeblazen.
Niets zie je in de provincie van de reuring rond de chipkaart die de D-Day’s in Amsterdam en Rotterdam tot een (loos) spektakel maakte. Sandwichmannen en –vrouwen, Chippendales, een gay-pride met mooie jongens met roze petjes, trossen hinderlijk behulpzame voorlichtingsfunctionarissen, je kunt zo gek niet opnoemen of ik heb het NIET gezien de afgelopen dagen bij Leiden Centraal, een van de drukste OV-knooppunten in de regio.
Wel stond er gisteren (dinsdag) en vandaag (woensdag) in de avondspits een zeer bekrompen (s)tentje, waar onder een baldakijn een chipmeisje… ja, wat stond ze eigenlijk te doen? Niet te folderen, want er lagen geen folders, geen chipkaarten te verkopen, want er lagen geen aanmeldingsformulieren. Ze had alleen een handig handheld apparaatje voor het opladen van chipkaarten, en ze had mondelinge voorlichting gegeven als zich daarvoor klanten hadden gemeld.
Ze werd geflankeerd door twee veiligheidsmannen, alsof men oproer en straatrumoer verwachtte. Die ene veiligheidsman in beeld heb ik maar onherkenbaar gemaakt. Ze willen nooit herkenbaar in beeld. Gelijk hebben ze; ik had me ook kapot geschaamd als ik zo’n waardeloos kutbaantje zou hebben; wat staan ze daar nou eigenlijk te doen, de hele middag?
Verder: een paar plukfoldertjes in bussen, een paar posters om lantaarnpalen; het lijkt wel of ze er zelf ook niet zo erg blij meer mee zijn, met de chipkaart. De origineelste chipreclame zag ik vanmorgen in het Noord-Hollandse Castricum, waar ze binnen afzienbare tijd ook aan de chip moeten geloven: een kartonnetje om de haltepaal.
Morgenmiddag doe ik een rondje door de regio. Daar ik niet overal tegelijk kan zijn, kies ik voor één stadsbus van Connexxion, één streekbus van dezelfde maatschappij, één Randstadrail, één HTM-tram en nog een bus van Veolia. Ik streef ernaar, morgen vóór middernacht verslag te doen van deze D-day, maar ik beloof niks, het kan ook vrijdag, zaterdag of zondag worden.
Frans Mensonides
Woensdag 18 mei 2011
8:57
Een mooi tijdstip om achter mijn computer de headlines te snellen, op een vrije dag, al weken zorgvuldig blanco gehouden in mijn agenda, omdat het D-day is. Een woordvoerder van HTM verklaart dat hij geen grote problemen verwacht rond de afschaffing van de strippenkaart; 80% van zijn klanten reist nu al met de chip.
Op OV-knooppunten in de regio delen ze roze koeken uit aan reizigers. Dat weet ik via Twitter, waar iemand meldt dat zij zelfs door roze koeken niet ineens pro-chipkaart wordt.
10:49
Op de Kennedylaan zie ik - op weg naar supermarkt Hoogvliet, om niet te zeggen: Dé Hoogvliet - stadsbus 14 naar Leiden Centraal en Leiderdorp passeren; helemaal leeg. Zijn de stattende bejaarden, die deze bus normaal op dit tijdstip bevolken, afgehaakt wegens de chipkaart?
12:07
Ik ga nu zelf op pad met bus 14, en bemerk vlak voor mijn vertrek dat ik vergeten ben, de accu van mijn fototoestel op te laden. Daar ik geen reserveaccu bezit, en ook nog steeds geen telefoon die kan fotograferen, verschijnen er geen verse afbeeldingen bij dit artikel. Des te beter, welbeschouwd, dan kost het bewerken van die foto’s me ook geen tijd, en staat dit stuk vanavond des te eerder on line. Ik slinger er wel wat archieffoto's op.
12:22
Vertrek van de halte Van der Helmlaan.
12:23
Bij de halte Vijf Meiplein stapt de eerste reizigster in die niets wist van de chipkaart. Dat geeft enige discussie en oponthoud. Ik zit er te ver vanaf om het te kunnen volgen. De rest van de passagiers blijkt wél op de hoogte van de afschaffing van de strippenkaart, zodat wij zonder verdere vertraging Leiden Centraal bereiken.
Bus 14 in Leiden Zuid-West; archieffoto 2009
12:36
Maar liefst vier voorlichtsters met roze petten zijn nu ingezet om onder het baldakijntje chipkaartinformatie te geven aan reizigers die zich ook nu nauwelijks aandienen. Twee van de roze petten zijn amechtig neergestreken op een bankje. En nog steeds worden ze terzijde gestaan door twee bewakers die niet veel meer te doen hebben dan dom uit hun ogen te kijken (wat volgens mij een aanstellingseis is in hun vak). Wat zou trouwens het verband zijn tussen homoseksualiteit en de chipkaart, behalve dat ze allebei de kleur roze voeren in hun vaandel? Ik kan weinig bedenken, of ik moest vervallen in discriminerende, grove bewoordingen.
12:44
Ik stel me op in de rij bij het GrensWisselKantoor. Afgelopen maand heb ik gereisd op chipkaart, om dit stukje te kunnen schrijven over de fouten bij Connexxion. Nu wil ik wel weer een sterabonnement hebben voor de zone Leiden. Maar ik blijk mijn stamkaart thuis te hebben laten liggen, dus het gaat niet door. Ik sla me behoorlijk ongeorganiseerd door deze D-Day, ik moet het toegeven.
12:59
Ik heb wat stads- en streekbussen zien vertrekken van het busstation. Zo’n 85% van de passagiers chipte, 15% had een sterabonnement, en niemand had uitleg nodig. Het sterabonnement lijkt uit de gratie te zijn. De mensen betalen blijkbaar liever te veel, of denken dat het laatste overblijfsel uit het strippenkaarttijdperk niet meer geldig is; de communicatie erover, in folders, is vermoedelijk opzettelijk niet erg helder.
Zoals ik wantrouwen heb tegen de busbedrijven, hebben zij dat op hun beurt weer tegenover Trans Link Systems (TLS), die alles regelt rond de chipkaart. Ik las laatst, dat de busbedrijven klagen over de ondoorzichtige financiële handel en wandel van TLS. Hoor, wie het zegt! In de keten TLS – busbedrijf – klant blijven vast allerlei dingen aan de strijkstok hangen, en in het duister verborgen.
13:09
Zoetermeer Centrum West, dat is ook een OV-knooppunt. Zou daar meer te beleven zijn dan hier? Ik pak bus 32, die Leiden Centraal verbindt met Zoetermeer, via ondoorgrondelijke krochten in het centrum van Leiden en in Zoeterwoude Dorp en Stompwijk. Als je sneller in Zoetermeer wilt wezen (en sinds de invoering van de chipkaart ook goedkoper), dan neem je de sneldienst, bus 206.
Bus 206 ter hoogte van Zoeterwoude Dorp; archieffoto 2007
13:45
‘Reist u met de OV-chipkaart, vergeet u dan niet uit te checken!’ Ik check dan ook maar uit, op het busstation Zoetermeer Centrum West. Deze boemelbus, in de schaduw van lijn 206, vervoerde slechts 11 passagiers, tussen de vierde en derde stad van Zuid-Holland. 10 daarvan checkten in; één bezitster van een Studenten-OVC liet alleen dat kaartje zien. Ik dacht dat inchecken ook voor die groep verplicht was?
Eén onwennige chipreizigster moest verteld worden dat je je chipkaart moet houden bij ‘Kaart hier’. Een andere dame (alleen maar vrouwen onderweg, vandaag?) zei: ‘dit is pas de tweede keer dat ik dit doe!’ Maar het lukte.
Onderweg twitterde ik nog even een antwoord naar iemand die zich afvroeg of zij in de bus naar Den Haag nog losse kaartjes kon kopen (‘Als je geld te veel hebt, wel’) en las ik nog wat opinies. Nieuwe tweets over de chipkaart kun je gemiddeld eens per anderhalve minuut lezen, en ze gaan meestal gepaard met voorvoegsels als kut-, kanker- en tyfus-. Maar dat is niet alleen op D-Day.
13:57
Mijn oog was weer eens groter dan mijn maag. Ik zit bij SubWay achter een decimeters lang broodje tonijn, waarmee ik het toch wel zal uitzingen tot het diner om halfacht. Al die keuzes die je moet maken, voordat je dat broodje je eigendom mag noemen: Met tomaat? Met ei? Met augurk? Met sla? Met olijven? Met zure, zoetzure, zoete of pittige saus? Of helemaal met zonder saus? Met tonijn? Wat voor broodje (keuze uit vijf op de toonbank opgestelde modellen)? Warm of koud? Cacao op de cappuccino? Eén, twee, drie of zes suikertjes erbij? Meenemen of hier opeten?
En dan te bedenken dat je in de bus alleen maar mag kiezen uit duur, duurder en duurst. Ik heb vanuit SubWay zicht op weer een plukje van die roze dames, die met een lach van oor tot huig een bejaarde heer te woord staan. En ook hier natuurlijk de bewaker die op de achtergrond meeluistert en meteen ingrijpt als zij gelyncht dreigen te worden door een menigte woedende reizigers. De aanwezigheid van bewaking bij zo’n tentje geeft nauwkeurig aan hoe vervoersbedrijven over hun klanten denken. Tentje? Nee, een baldakijn ontbreekt hier in Zoetermeer.
14:23
Aangezien de roze dames niet overlopen worden door reizigers, ga ik ze zelf maar eens vragen naar de bekende weg: of mijn sterabonnement nog geldig is. ‘Oei, hoe zat dat ook alweer?’ Ze denkt even na. Maar ze dacht dat het zo zat: hij is gewoon geldig, maar de volgende keer dat ik er een koop, krijg ik een ‘verchipt’ abonnement, en daarmee moet ik dan in- en uitchecken. Bij het GWK hebben me ze een paar maanden geleden nog verteld, dat dat beslist niet het geval zou zijn, maar we zullen zien. De bewaker kan rustig herademen: ik ga niet over op beuken, zoals wellicht gevreesd werd.
Randstadrail bij Forepark; archieffoto 2007
14:29
Op het perron van Randstadrail vraagt een verplukt echtpaar Tokkie me, waar je kaartjes ken kope voor de Randstadrail. Ik verwijs ze kortheidshalve naar de roze madammen.
14:33
Ik kon wel eens langs Tjeerd gaan, die in de Zeeheldenbuurt woont in Den Haag, en neem daartoe RR3.
14:52
Hele volksstammen (minstens de helft) komen Randstadrail binnen zonder in te checken. Misschien hebben die allemaal een nog niet verchipt abonnement. Maar misschien wordt er ook wel zwartgereden bij het leven op Randstadrail.
15:36
Daar Tjeerd er op dit tijdstip nog wat minder doorzopen uitziet dan gebruikelijk, laat ik hem het stukje tot nu toe lezen. Hij zegt, dat de laatste dagen de stempelautomaten in de trams al buiten werking gesteld waren, zodat hij zich dus helaas genoodzaakt zag, zwart te rijden op zijn strippenkaart; overmacht! Nu houdt hij nog bijna een halve strippenkaart over; hij vraagt me waar hij die nog kan inleveren…
16:27
Op de thuisreis met HTM-tram 17 vanuit het Zeeheldenkwartier naar Den Haag CS. Hetzelfde beeld als in de Randstadrail: veel mensen die niet in- en uitchecken.
16:33
Als ik uitstap bij Den Haag CS staat een bejaarde vrouw voor me, die wel vier keer haar kaart bij de lezer houdt, en met kippige ogen op het schermpje kijkt wat het effect is van haar handelen.
16:34
Voor de ingang van Den Haag CS heeft de chipkaartverkoopwagen, die daar al vanaf de winter staat (foto), gezelschap gekregen van alweer zo’n baldakijn. Niet erg dat ik mijn camera heb thuisgelaten; het tentje ziet er precies zo uit als in Leiden. Vijf roze medewerksters staan twee reizigers te woord.
16:41
Ik had Veolia-lijn 45 naar huis willen nemen, maar die is net weg, dus ik kies voor Connexxion 39, waar de verwarming, half mei, volop staat te loeien. Deze bus is nog niet half vol, hartje spits. De provincie hoopt, hooguit 7,5% van de reizigers weg te jagen met de chipkaart. Maar de eerste dagen na een D-Day hakken er doorgaans nog erger in.
16:50
Voor de tweede maal vandaag door Voorburg. Had ik de lezer al eens verteld dat ik daar geboren ben? Ik geloof van wel.
16:58
ik scoor op Twitter nog een kut-chipkaart en zelfs, ouderwets, een verdomde chipkaart.
17:29
Mij schiet te binnen dat ik nog een boodschap moet doen in het centrum van Leiden. Ik rij wel even door tot de Prinsessekade.
17:39
Dit was zo’n rit waar geen einde aan kwam. Ik heb 46 personen zien instappen. 27 van hen checkten in. 10 passagiers toonden een sterabonnement, 4 een ov-jaarkaart of Studentenkaart. Slechts 2 kochten een Ritkaart, zo’n duur enkeltje. Niemand probeerde meer met een strippenkaart de bus binnen te glippen. En 3 reizigertjes waren nog geen vier jaar oud, hoeven niet te betalen en verkeren nog in zalige onwetendheid over chipkaarten en alles wat ermee samenhangt.
Veolia-rood op de Breestraat in Leiden; Archieffoto 2009
18:17
Toch nog een paar haltes Veolia, op de valreep: van de Breestraat naar de Rooseveltstraat. Die onhandige gele lezers van Veolia haperen vrijwel altijd, maar na een keer of drie proberen leest hij je kaart toch altijd wel. Ook in deze bus wat plukfoldertjes over de chipkaart, waarvan ik vandaag de indruk heb gekregen, dat nu zo langzamerhand iedereen hem wel kent. En ook hier de tekst: ‘reist u met de OV-chipkaart, vergeet u dan niet uit te checken’ om de drie haltes uit de luidsprekers.
18:29
Thuis.
Frans Mensonides
19 mei 2011
Er geweest: heden.
AANVULLING
Een paar dagen later kocht ik een nieuwe maandkaart bij het GrensWisselKantoor. Precies zoals ik dacht: er was helemaal geen sprake van een verchipt abonnement. Ik kreeg gewoon nog een papieren kaartje. Die roze muts heeft me verkeerd staan voorlichten.
FM 23/05/2011
*** Ook bij Syntus kun je tegenwoordig chippen in de trein. En natuurlijk staan ook op station Arnhem de NS- en Syntuslezers pal naast elkaar, zodat overstappende reizigers zo snel mogelijk uit- en in kunnen checken, en zoveel mogelijk kans lopen om geld te verliezen bij een begrijpelijke vergissing in de haast.
*** Ik meld op deze plek niet alle nieuwsberichten die ik langs zie komen over de chipkaart; deze rubriek is tenslotte geen nieuwsrubriek, maar een prikbord voor eigen ervaringen. Toch zie je soms chipberichten die te opmerkelijke zijn om te negeren.
*** Dit is wel een aardige. Onderzoeksjournalist en zelfverklaarde privacy-waakhond Brenno de Winter wilde iets weten over Trans Link Sytems, het bedrijf achter de chipkaart, dat in maart 2011 nog werd bekroond met een Big Brother Award voor hun privacyschendingen. Hij had een afspraak met het bedrijf, dat gevestigd is naast Amersfoort NS. Maar die afspraak werd ineens afgezegd. Toen deed hij maar een stand up met de camera voor de poorten van TLS, maar daarop kwam al snel een medewerker aangesneld; dit was schending van de privacy!
Een gotspe! Zie deze video. Ik hoop wel, dat hij bij jou wat beter over het scherm rolt dan bij mij, want hij gaat bij mij wat schokkerig, net als de geschiedenis van de chipkaart zelf.
Brenno weigerde te vertrekken. Er verscheen opvallend snel een door TLS opgetrommelde klabak ten tonele. Benieuwd of het net zo snel gaat als jij of ik op straat beroofd worden; vermoedelijk krijg je dan te horen dat je tijdens kantooruren maar aangifte moet komen doen. ‘Ga boeven vangen’, zou je zo’n klabak willen toeroepen. De man wist niet, wat iedere Nederlander weet: dat je op de openbare weg alles mag filmen wat je wilt. Zijn leidinggevende moest hem telefonisch tot rede brengen. En hij geniet nu de eer, op te treden in een heuse video op Internet.
Als ik zelf nog eens in de buurt van Amersfoort kom, dan zal ik die privacy-gevoelige, diep geheime voordeur van TLS in ieder geval op de foto zetten en groots publiceren, wat voor stront ik er ook mee mag krijgen!
*** Nog verbijsterender is het bericht dat de Tweede Kamerfractie van de PvdA nu ineens de afschaffing van de strippenkaart wil blokkeren, die voor juni en juli op de rol staat in nog eens zeven provinciën. De partij die, toen ze nog in de regering zat, klakkeloos meestemde met elk voorstel van staatssecretaresse Huizinga om de strippenkaart verder terug te dringen! Nu de strippenkaart inmiddels uit ongeveer 1/3 van Nederland is verbannen, vindt PvdA het tijd, te ontwaken uit haar winterslaap en ineens kritiek te spuien.
Partijpoliziek, om daarbinnen te kunnen functioneren moet je óf een verdomd slecht geheugen hebben, of totaal gespeend zijn van moraal en geweten. De combinatie van beide zal wel het best werken.
*** Zaterdagmiddag naar de stad, en naar de ‘mart’; voor veel bewoners van Leiden en randgemeenten een waar ritueel. Daar aangekomen moet je maar niet te veel letten op de troep op straat, op wat er in de grachten dobbert en op de leegstaande winkelpanden. Het gaat niet zo erg best met de Leidse binnenstad.
Ik zelf kreeg laatst een aanval van ontzetting bij het naderen van de gerenommeerde schoenenzaak Oerlemans, waar ik altijd mijn Mefisto’s koop. Die is, of liever: wás gevestigd op het beste plekje van Leiden, waar ooit de trambaan van de Blauwe Tram zich splitste: op de vijfsprong van Hoge Woerd, Breestraat, Korevaarstraat, Gangetje en Steenschuur. Die schoenenzaak was dus wég, met achterlating van een gapend leeg etalageraam.
Ik speurde eerst nog koortsachtig naar een mededeling in de trant van: ‘verhuisd’ of ‘verbouwing’, met dan-en-dan feestelijke heropening. Maar nee, deze aloude zaak, waar mijn moeder geloof ik nog haar eerste balschoenen voor dansles gekocht heeft, weg!
Waar moest ik nu mijn Mefisto’s kopen? Mefisto’s, ze zijn wat duurder, maar je loopt er zo op weg, terwijl je bij andere schoenenmerken eerst drie weken loopt te strompelen. Zát die winkel wel op dat punt? Had ik me niet vergist? Nee hoor, op StreetView zit Oerlemans er nog, al koop je daar niks voor, en zeker geen Mefisto’s.
Nu zou ik binnen vijf minuten wel een A-viertje kunnen vullen met veel ernstigere tegenslagen die me ooit getroffen hebben, maar er zijn dagen dat je zoiets er gewoonweg niet meer BIJ kunt hebben.
De teloorgang van Leidens winkelhart wordt over het algemeen geweten aan het feit dat de genoemde tram in 1961 is opgeheven en nooit opnieuw is ingevoerd. Maar dat is een smoesje; ik kan zo een dozijn middelgrote steden opnoemen waar ook geen tram (meer) rijdt en die veel aantrekkelijker zijn.
Bij al het gejammer over het niet-doorgaan van de RijnGouwe-tram in het centrum van Leiden (zie mijn FHM’etje daarover) vergeten ze, dat ook de bus een stuk minder aantrekkelijk is geworden voor het zaterdagse statten. Die brengt je nog steeds van de buitenwijken of randdorpen in het centrum. Maar afgelopen zaterdag zag ik in Leidens hart lege bussen langs dito abri’s rijden. Het viel meer busreizigers op: ‘Wat is het stil, vandaag’. Het was heel extreem; ik schat 50 à 60% minder reizigers dan gewoonlijk, terwijl er normale weersomstandigheden heersten voor de tijd van het jaar.
Nu was dat anderhalve week na het afschaffen van de strippenkaart. Dat zou er wel eens iets mee te maken kunnen hebben. Ik heb volgens mij al eerder geschreven dat juist het zaterdagse uitje met het hele gezin lijdt onder de chip. Stel dat je je hoofd en kostwinner mag noemen van het ideale gezin: met twee kinderen en een partner die nog niet weggelopen is. Dan heb je de keuze tussen eenmalige aanschaf van vier chipkaarten à 7,50, of per zaterdag acht maal 2 euro doneren voor een Ritkaartje per persoon, zonder recht op overstappen of het passeren van een dorpsgrens.
Zo’n berekening is gauw gemaakt; voortaan maar met de auto, of helemaal niet meer. Dus laten allen die nog in het rouwproces zitten over de RijnGouweLijn, zich troosten; die tram in de Leidse binnenstad, daar had toch ook geen hond meer ingezeten
Overigens: zowel Den Haag als Haarlem blijken een Mefisto-dealer te hebben; bereikbaar per tram, respectievelijk bus.
*** Laat ik dan een keer een stukje positief beëindigen. Connexxion lijkt zijn leven gebeterd te hebben voor wat betreft de afhandeling van restitutieverzoeken. Vorig jaar moest ik nog een maand of drie wachten voordat ten onrechte afgeschreven saldo was teruggestort. Deze keer ontving ik al na een kleine twee weken een reactie op de roze Uitstapkaart die ik had ingevuld omdat in een bus naar Leiden Centraal de kaartlezers bij het uitstappen niet bleken te werken (zie hierboven).
De reactie van Connexxion bestond uit een email met de mededeling dat ik het teveel betaalde bedrag kon ophalen bij een oplaadapparaat (behalve bij die van NS). Later kreeg ik nog een rectificatie; men had een onjuist 16-cijferig kaartnummer vermeld. Helaas meldde deze mail niet de datum van het incident en het traject; in het niet onwaarschijnlijke geval dat je meer dan een restitutieverzoek hebt lopen, weet je dan niet meer wat wat is.
Het ophalen van het bedrag, bij een gele oplaadautomaat bij GWK, verliep zonder slag of stoot. Daarmee is de boekhouder, die vorig jaar een rol speelde in alle smoezen over restitutie, blijkbaar met groot verlof gestuurd; terugstorting op bank- of girorekening vindt nu niet meer plaats.
Frans Mensonides
4 juni 2011; laatste aanpassing 9 juni 2011
De geschiedenis van de chipkaart doet wat geschiedenissen soms doen: zich herhalen. Deze winter ging de D-day in Zuid-Holland niet door omdat de Tweede Kamer ineens kritische vragen ging stellen over de fraudegevoeligheid van de chipkaart. Er was een paar maanden oponthoud en toen ging men toch morrend akkoord met sussende verhalen van minister Schultz, hoewel er in wezen niets verbeterd was.
Laatst opnieuw een pleidooi uit de Tweede Kamer om de afschaffing van de strippenkaart op te schorten; deze keer wegens de ‘kinderziekten’ van de kaart, die de volksvertegenwoordigers al jaren eerder hadden kunnen opvallen. Daarmee komt er een vraagteken te staan achter de D-day die voor 30 juni op het program staat in enkele provincies.
Het komt bij mij een beetje over als besluiten tot het verbieden van een voetbalwedstrijd, als de verlenging al gaande is. En ik neem aan, dat Kamer ook deze keer wel overstag zal gaan na de zoveelste ministeriële rotsmoes. Ik zie nog geen kabinet vallen op de chipkaart, al zou het een mooie dag zijn, waarop zoiets gebeurde.
De commissie-Meijdam kwam ook ineens weer boven water tijdens de Kamerdebatten. Ik was het bestaan ervan eerlijk gezegd een beetje vergeten, en ging ervan uit dat hun rapport al lang in een lade verdwenen was. Maar dat moeten ze nog uitbrengen. Zij moesten onder meer een list verzinnen om de eenheid te behouden in de treintarieven, als iedere maatschappij zijn eigen chip- en tariefsysteem mag invoeren. Nog deze zomer zal hun rapport moeten verschijnen.
Ook in Maastricht de NS en de regionale spoorwegen broederlijk naast elkaar
FM
18 juni 2011
*** Tjeerd uit Den Haag, wiens worsteling met de chipkaart ik al eens beschreven heb, besloot mij laatst op een zondag een tegenbezoekje te brengen. Hij is 50, heeft gelééfd en heeft daaraan een aantal kleine gebreken overgehouden die nou juist voor het werken met de chipkaart een groot bezwaar vormen.
Tjeerd is kippig, heeft moeite met het horen van hoge tonen (zoals die voortgebracht worden door een Haagse chiplezer) en staat wat wankel op zijn benen. Checkt hij in of uit, dan kan hij niet goed zien of horen of alles goed is verlopen. Daar wordt hij dan weer zenuwachtig van, en daardoor loopt hij weer meer kans om omver te vallen.
Dat vind ik dan zelf een groot gebrek van de chipkaart: juist onder de groepen die noodgedwongen veel met het OV reizen, zitten veel mensen voor wie de chipkaart gewoon niet handig is.
Ik bracht Tjeerd die zondag even met de bus naar het station. Hij zag bij het uitchecken niet wat ik wel zag: er kwam een foutmelding, gepaard gaande met het advies, het opnieuw te proberen. De lezers bij de achterdeur waren blijkbaar weer eens defect. Ik verwees Tjeerd naar de chauffeur. Die ontkende aanvankelijk dat er iets stuk was, maar toen zich meer mensen bij hem meldden, hield hij de mogelijkheid open dat dat toch het geval was.
Tjeerd checkte voorin de bus uit, dacht hij, maar het was ín, dus ik liet hem nogmaals checken. ‘Ik word hier bloednerveus van’, stamelde hij vibrerend; ‘Ik moet nu meteen bier hebben!’. Maar eerst troonde ik hem mee naar een kaartautomaat in de stationshal, om na te gaan hoe groot de schade was. Die bedroeg 4,79.
‘Het zal godverdomme effe lekker worden’, zei Tjeerd. ‘Hoe krijg ik mijn poen nou terug op die tyfuskaart?’ Ik noteerde het 16-cijferige nummer van zijn chipkaart, en beloofde hem, dat via Internet met Connexxion te regelen. Dat is nog geen sinecure; je moet door een schier eindeloos formulier heen. Mensen die minder krap bij kas zitten dan Tjeerd, laten het meestal maar zitten, denk ik. Als het goed is, wordt het geld teruggestort op zijn kaart. Maar dat hoort en ziet hij dan ook weer niet, helaas.
*** Nog een groepering die vaak reist per OV, maar moeite blijft houden met de chipkaart: onze bejaarde medemens. Ik heb zelf over het algemeen geen problemen met het begrijpen van moderne, digitale systemen. Maar ik ben dan ook pas 54 jaar en 7,5 maand. Maar ik verwacht wel, na nog een kleine 140 nachtjes slapen ineens wakker te worden als digibeet, die helemaal nergens meer iets van snapt, en het liefst terug wil naar de tijd van het Beckson-kaartje in de bus, de wasmachine met wringer met handbediening, en de collecteur van de huishuur elke week aan de deur met een lederen geldtas en een kwitantie.
Dat lot van acute digitale dementie lijkt me beschoren, daar ik vrijwel dagelijks wel ergens lees dat er voorlichting wordt gegeven aan 55-plussers over het gebruik van de chipkaart. Altijd 55-plussers. Die leeftijd schijnt de absolute bovengrens te zijn om spontaan, zonder bij- of herscholing, nog iets te kunnen begrijpen van dit chipsysteem, dat het leven van jong en oud zoveel gemakkelijker zou maken.
*** HTM-tramlijn 11 verbindt al sedert het einde van de 19e eeuw station Hollands Spoor met de haven en het strand van Scheveningen. Zie dit oude stukje uit 2002 over die lijn, die als stoomtram begonnen is, en tot 1974 naast tram- tevens goederenspoorlijn was.
In december 2010 stortte er ergens in de buurt van de Laan van Meerdervoort een damwand in, waardoor de trambaan richting HS dreigde te verzakken. Sedertdien moeten de trams richting HS afwijken van hun eeuwenoude route en over een lengte van 4 kilometer een alternatief traject rijden via lijn 10/17 en Randstadrail 3.
Dat gaat duren tot januari 2012; die damwand kon niet even gauw provisorisch gerepareerd worden, dat is altijd heel erg lastig met damwanden. De wijziging staat keurig vermeld in de dienstregeling op de HTM-site. Maar zij is niet verwerkt in het chipkaartsysteem, want dat is altijd heel erg lastig met chipkaartsystemen.
Ik stapte laatst uit lijn 11 op de Van Speykstraat, maar volgens Mijn Chipkaart had ik dat gedaan op de Willem de Zwijgerlaan, een kilometer of 2 daarvandaan. Al eerder opgemerkt: het chipsysteem strandt bij omleidingen ogenblikkelijk.
Lijn 11 in Scheveningen. Archieffoto 2007
*** Lopen of een kaartje kopen. Daarop kwam in het kort het advies neer dat een jong stel (hooguit 55 jaar als ze hun leeftijd bij elkaar op zouden tellen) kreeg van de Connexxion-chauffeur, toen zij met te weinig saldo de bus inklommen. Ik zag het gebeuren bij ons in Leiden, op een halte die nota bene Vrijheidslaan heet. Maar konden ze hun kaart dan niet even opladen bij dat gele apparaat, dat in elke bus werkeloos staat te wezen?
Nee, dat was tegen de regels. Je moet een positief saldo op je kaart hebben om in te kunnen checken met je chipkaart. En je moet ingecheckt zijn om door te mogen lopen tot de automaat waarmee je saldo op kunt laden.
Het stel stapte uit en ging lopen met de jonge benen die ze hebben. Weer twee klanten weggepest uit het OV; het gaat steeds beter in die sector!
Thuis keek ik het na op de site van Connexxion. Ik stuitte op de volgende tekst:
'Inchecken mislukt?
Dan hoort u twee pieptonen. Controleer of u voldoende saldo heeft. Niet het geval? Laad uw kaart op of koop een ander vervoerbewijs bij de buschauffeur.'
Er staat, zoals ik het interpreteer, dat je ervoor kunt kiezen, van het oplaadapparaat gebruik te maken (waarvoor stáát zo’n ding er anders?). Er staat in ieder geval niet expliciet, dat dat niet mag. Ik heb Connexxion via hun website om opheldering verzocht van deze kwestie. Mocht ik er nog iets over horen, dan zal ik het melden.
Frans Mensonides
18 juni 2011
Dit is deel 23 van een inmiddels al ruim vijf jaar bestaande reeks over de invoering van de OV-chipkaart. De afleveringen verschenen onregelmatig en onder verschillende namen, al is ‘De stand in chipland’ de laatste jaren wel ingeburgerd geraakt. Hieronder staat een omgekeerd chronologisch overzicht van alle verschenen afleveringen.
Eerdere afleveringen in de deze reeks, die telkens van naam verandert, maar wel steeds gewoon doortelt:
De stand in chipland 22 (januari - april 2011): De D-day in Zuid-Holland die niet doorging / Hybride chipsysteem, ofwel: willen we de totale digitalisering? / Fraude acceptabel in onze gedoogdemocratie / Geld terug, maar niet on-line / 40 keer chippen bij Connexxion in Zuid-Holland - De stand in chipland 21 (november - december 2010): Chipkaart S.M.A.R.T.?, ofwel: wie wordt er eigenlijk blij van? / Chippen in Gelderland: dalurenkorting en de trein van Veolia / Kilometertarief Haaglanden 15% omlaag! / Op naar D-day in Zuid-Holland (03/02/11) - De stand in chipland 20 (september - oktober 2010): Opti-MIS-me over negatief chipnieuws / chippen bij NS, HTM, GVB, Qbuzz, GVB, Hermes en tijdens Leidens Ontzet / Meldpunt Collectief Onrecht / Slecht weer voor de chipkaart / Chipklok op twee voor twaalf - De stand in chipland 19 (juni - augustus 2010) met o.a.: D-day in groot-Amsterdam / Connexxion: 38% ritten fout; restitutie chaos / 60 ritten met HTM / fakende controleurs RET / 30 ritten met NS / 'Klauwen met tijd', techneut Connexxion aan de lijn / anoniem chippen / chippen in Gelderland - De stand in chipland 18 (april - mei 2010) met o.a.: Legale zakkenrollerij: chippen bij Connexxion (met lange nasleep) / vergeetpalen op de SUNIJ / speuren in de reisplanner / metro Amsterdam: -13% passagiers / chippen bij NS, HTM en Veolia / op saldo naar Nijverdal - De stand in chipland 17 (februari - maart 2010) met o.a.: Afschaffing strippenkaart op RET-tram en bus / Goeree-Overflakkee / met Connexxion de mist in / chippen bij NS en HTM / voor 16 euro het schip in bij Leidse stadsrit - De stand in chipland 16 (december 2009-januari 2010) met o.a.: eindelijk chippen bij NS / 30 ritten bij HTM en Connexxion / 25 stellingen van Brenno de Winter / introductie Studenten-OV-chipkaart / het onderzoek van Otto Cox (Leiden) - De stand in chipland 15 (oktober-november 2009) met o.a.: chipkaart is 15% duurder dan strippenkaart en jaagt mensen de metro uit / slap D-daytje bij NS / duur oeps-moment / uitrol chipkaart bij HTM - Chipblog augustus - september 2009, met o.a.: 27/8: D-day bij GVB Amsterdam, chippen in Zeeland, Utrecht, Arnhem / Nijmegen en bij Veolia - Chipblog juni-augustus 2009, met o.a.: probleem met Voordeelurenkaart NS / Chippen op de bus in en om Leiden / Evaluatie: hoe goed gaat het werkelijk in chipland / een weggooier: de wegwerpkaart van het GVB - Chipblog maart - mei 2009, met o.a.: Falende controleapparatuur bij NS en RET / ROVER terug in overleg / Langdurige blackout chipkaartlezers in RET-metro / Chipkaart getest rond Leiden - Strip en Chip; rond een historische donderdag: Magneetkaart, chipkaart: een kwart eeuw gemodder / Witkielen, aftellen naar donderdag / Randstadrail / de Compensatiekaart / D-day: donderdag 29 januari 2009 / Dan toch maar de evaluatie (jan./feb. 2009) - Unknown Check-in: Rondje Randstad met de chipkaart / Ervaringen van andere reizigers / Aanvullend stads-streekabonnement / Compensatiekaart: achter-het-bureau-denken van RET / ROVER: Duitse chipkaart of vouw-de-vouw / Rondje Rotterdam (november 2008 - januari 2009) - Pinksterupdate / Plundertarief GVB / Rotterdamse Pleurisschop / Tegoedbon op Hoekse Lijn / Discussieavond 'De OV-chipshow' van TUMULT / En toen: nieuw uitstel / Controleapparaat gesignaleerd (mei-juli 2008) - Op weg naar Station Unknown; De week van Tineke Huizinga / aanvulling voor wie de nuance zoekt / Huizinga´s aanvalsplan / Toenemende twijfel aan Alladin´s wonderlamp (januari / maart 2008) - RGL en Chipkaart: bladeren in koppijndossiers (januari 2008) - 'Ken d'rrr ook niks an doen' Een middag chippen in de tram van de RET (juli 2007) - Ik overleefde de metro-marathon van Rotterdam (april 2007) - U houdt van reizen, maar niet van gedoe; chippen bij NS (januari 2007) - ‘Use it, lose it’; Zomaar wat chip-shit uit de Amsterdamse Gettogordel (januari 2007) - 'RET wenst u een goede reizen'; op pad met de OV-chipkaart (juni 2006) - Aangekaart; losse flodders over de chipkaart (mei 2006) - Niet goed, geld weg. Twee dagen op pad met de OV-chipkaart (maart 2006) - Veel onduidelijkheden rond de OV-chipkaart (februari 2006)
© Frans Mensonides, Leiden, 2011