Hier is hij dan weer: mijn traditionele decemberse ronde
langs alle wijzigingen in het spoorboekje van Nederland. Maar dit jaar wordt
het artikel een stuk korter dan normaal.
In geen enkel ander jaar van dit decennium heeft de roep om
meer OV harder geklonken dan in 2019. En in vrijwel geen enkel ander jaar is
het aantal verbeteringen in het spoorboekje zo minimaal als in 2019.
De dienstregeling voor 2020 gaat in op zondag 15 december
2019. Waarom juist die dag? Nou, het is altijd op de zondag die volgt op de 2e
zaterdag in december. En waarom is dat zo? Een internationale afspraak. En
traditie.
Meestal worden er op zo’n decemberzondag wel wat nieuwe
stations geopend, her en der in het land. Maar dit jaar: niks, noppes, nada. We
zullen ons tevreden moeten stellen met 3 stations die van naam veranderen.
Delft Zuid wordt: Delft Campus. En de hoofdstations van Amersfoort en Eindhoven
mogen zich met ingang van die zondag tooien met de felbegeerde toevoeging:
Centraal.
Ook slechts een handjevol extra treinen in het spoorboekje. Amersfoort
Centraal ziet per uur voortaan 6 IC’s naar Utrecht vertrekken, tegen 4 tot nu
toe. Die 2 extra IC’s hebben Den Haag Centraal als eindbestemming. Verder rijdt
er 4 keer per dag per richting, in de spits, een extra trein Amersfoort Centraal
– Harderwijk die alleen stopt in Nijkerk. Ook 4 keer per dag per richting, maar
dan verspreid over de hele dag, gaat er een extra IC Eindhoven – Dordrecht
rijden.
Wat nog meer? Station Zwolle Stadshagen, afgelopen zomer
een week lang op proef open, wordt definitief in gebruik genomen; de vlag uit! De
Sprinter Meppel – Leeuwarden krijgt een andere dienstregeling, waardoor de
treinen beter aansluiten op de IC’s. En in de avonduren gaat er een
rechtstreekse Arriva-trein rijden van Apeldoorn naar Winterswijk, die tussen
Apeldoorn en Zutphen niet stopt.
Dat laatste geloof ik eerlijk gezegd wel, evenals wat marginale aanpassingen van de vertrektijd, verspreid over het land, en een enkele extra trein ’s morgens vroeg. De rest van de genoemde veranderingen, daar ga ik langs, de komende weken. Behalve voorlopig die in Zandvoort (waar ik afgelopen zomer fietste). Daar gaan 6 treinen per uur rijden in plaats van 2 of 4. Maar alleen op hete stranddagen en als er geracet wordt op het circuit van die huizenprins, die zelf nooit in een trein zit.
Delft Campus, vlag op
een modderschuit - Centraal - Eindhoven Centraal - Extra IC´s Utrecht – Amersfoort Centraal en Sprinters Amersfoort Centraal -
Harderwijk - Kerstwalg - IC Dordrecht – Eindhoven
- Aan alles komt een Eindje -
En ik begin daarmee al 2 dagen voor de zondag dat de nieuwe
dienstregeling ingaat. Want het nieuwe naambord van Delft Campus hangt er dan al.
Station Delft Zuid werd geopend op 31 mei 1970 en heeft dus
net geen halve eeuw zo geheten. Het ligt op de grens van de wijken Tanthof en
Voorhof en trekt 4500 reizigers per dag. Behalve de naam verandert er voorlopig
niet veel op dit station. Nog steeds stopt er eens per kwartier de Sprinter Den
Haag – Dordrecht.
Wel ligt de omgeving van het station momenteel helemaal op
de schop. Het traject Rijswijk – Delft Zuid wordt de komende jaren namelijk
verdubbeld van 2 naar 4 sporen. Die 2 extra sporen komen aan weerszijden van de
bestaande. Over de hele lengte van 6 km van dit traject wordt volop gewerkt aan
de spooruitbreiding die in 2023 voltooid moet zijn. Over een paar jaar gaat op
het ondergrondse station Delft het tweede perron open, en daarmee wordt dat
station ook 4-sporig.
Het zal tijd worden, dat vierspoor tussen Rijswijk en Delft
Zuid. ROVER drong er al op aan toen de landelijke organisatie van die club nog
iets voorstelde…
Ik reis naar Delft Campus op het midden van een donkere,
regenachtige vrijdagmiddag. Maar ook bij zonnig weer is Delft Zuid toch wel een
van de meest deprimerende stations van Nederland. Het bestaat uit niet veel
meer dan 2 perronnetjes onder een lelijk, betonnen viaduct. En er is geen
vierkante meter in de stationsomgeving of zeeën van fietsen staan er stuur aan
stuur in de open lucht te verroesten.
Voorlopig het enige nieuwe aan het station: de naambordjes
Delft Campus. Een duidelijk geval van een vlag op een modderschuit. Ik vraag me
werkelijk af of de naamswijziging niet beter had kunnen wachten tot voltooiing
van de spoorverdubbeling en daarmee herbouw van het station.
De naam ‘Campus’ is nog knap verneukeratief, ook. Die
verwijst natuurlijk naar de Technische Universiteit Delft. Maar wie denkt dat
je vanuit de trein zó de collegezalen, laboratoria of universiteitsbibliotheek
binnenstapt, zal lelijk op zijn of haar neus kijken. De TU is hier 1½ km vandaan, 10 minuten fietsen of 20 minuten
lopen in de herrie van het verkeer op de Kruithuisweg, die het spoor ongelijkvloers kruist.
Rijdt er dan geen bus? Oh ja, bijna bumper aan bumper over
die weg. Maar die bussen hebben geen halte bij het station; er is geen plek
voor op de brug. Bovendien rijden ze er maar tijdelijk. Een andere brug, de
Sint Sebastiaansbrug tussen het centrum van Delft en de universiteit, is
jarenlang afgesloten. Hij wordt geschikt gemaakt voor tramverkeer, en een hele
vloot stads- en streekbussen rijdt nu om via de Westlandseweg, Papsouwselaan en
Voorhofdreef.
Ik trek de wandelschoenen aan en begeef me naar de
universiteit over een blubberig voetpad langs de Kruithuisweg, onder een
continue drenzerige motregen. Wat een alfa er te zoeken heeft, snap ik evenmin
als op die middag in ’14 toen ik de trambaan fotografeerde. Die was toen al bijna
helemaal klaar voor de doortrekking van lijn 19 (thans: Leidschendam Mall of
the Netherlands – Ypenburg - Station Delft) via die gammele Sebastiaansbrug
naar de TU-wijk. Maar de studenten die die trambaan nog hebben zien aanleggen,
zijn inmiddels al lang afgestudeerd.
Eind 2020, of misschien in de zomer al, wordt het tramtracé
eindelijk in gebruik genomen. Dan heeft de voorpret de hele 21e eeuw tot dan toe
geduurd, inclusief het jarenlange gesteggel over de precieze route.
Ook het TU-terrein kun je niet echt knus en gezellig noemen. Maar ik geloof, dat technici daar ook niet erg aan hechten.
De laatste studenten verlaten de gebouwen en gaan op huis
aan voor het weekend. Ik kijk of ik mijn achterneefje uit Deventer misschien
zie, maar dat zou wel erg toevallig zijn.
Een man duwt, puffend en steunend, een steekwagen voort met
een groot, zwaar meetinstrument erop. Als je als TU-student trainingsbureau
AthenaStudies inschakelt, stijgt je kans op het slagen voor je tentamen Rocket Science
tot 87%. Hetzelfde geldt voor de vakken Differentiaalrekening, Aerodynamica en Vibraties.
Ik neem stadsbus 69 naar het station. Die rijdt om, zoals gezegd, over de Kruithuisweg. Als het intussen niet donker was geworden, had ik in het voorbijgaan beneden me station Delft Campus nog kunnen zien liggen.
Dan op pad voor de andere 2 stations met nieuwe
naambordjes: Eindhoven Centraal en Amersfoort Centraal. Ik doe ze allebei als
intermezzo tijdens een ware feestdag. Het is maandag 16 december 2019, de
eerste dag van exploitatie van U-OV lijn 22, alias de Uithoftram naar Utrecht
Science Park. En ik maak al die spoorkilometers, 446 in getal, vanzelfsprekend
op een Keuzedag.
Centraal, die toevoeging is zo felbegeerd bij gemeentebesturen
dat het wel een keurmerk lijkt voor een stad die een echte metropool is
geworden. Maar dat is Amersfoort evenmin als de vestigingsplaats van deze site:
Leiden, waarvan het station in 1997 zelfs als eerste in de adelstand van
Centraal werd verheven.
Hoe zit dat precies? Waarom krijgt het ene hoofdstation wel het
toevoegsel Centraal en dat in een andere stad niet?
Een station moet minimaal 40.000 klanten per dag trekken -
treinklanten wel te verstaan; geen mensen die alleen een kopje koffie komen
drinken in de hal. En de gemeente die de eer te beurt valt, moet niet alleen
minimaal 100.000 inwoners tellen, maar ook bereid zijn om de kosten van de
hernoeming te dragen. Ook moet het station een echt spoorwegknooppunt zijn.
Verder geldt er nog één andere eis, een heel logische: de
desbetreffende stad moet meer dan één station op zijn grondgebied hebben. Anders
is een toevoeging overbodig, net zo overbodig als Centrum in Schiedam Centrum en Lelystad Centrum.
Dat laatste heet zo omdat er ook nog een station Lelystad Zuid in de planning stond.
Maar dat ging niet door omdat de geplande uitbreidingswijk in het zuiden van
Flevolands hoofdstad ook niet doorging. Op die plek zie je langs de spoorweg
nog wel een archeologisch monument uit de 80’s waarin je met enige moeite een
perron kunt herkennen.
Er gelden ook nog ongeschreven wetten voor de toekenning van
het epitheton: Centraal. Zo greep Breda ernaast, met als argument dat de Thalys
niet stopt in die stad, doch er alleen langsheen rijdt. Maar die komt niet eens
door het station, dus wat was het probleem nou eigenlijk?
Momenteel kent Nederland 8 stations Centraal. Gerangschikt
naar afnemend inwonertal van de stad zijn dat: Amsterdam, Rotterdam, Den Haag,
Utrecht, Eindhoven, Amersfoort, Arnhem, Leiden.
Komen er nog meer? Nijmegen is ervoor in de slag.
Ook Groningen zou het kunnen aanvragen. Een logische uitbreiding van
het rijtje zou Zwolle nog kunnen zijn dat,
nu Stadshagen eindelijk open is, ook voldoet aan de eis van meer dan
één
station.
?????
Er was een paar jaar geleden een hoop kritiek op invoering
van de ETMET-dienstregeling (Elke Tien Minuten een Trein) op het traject
Amsterdam – Utrecht – Eindhoven. Maar het is toch wel handig als je, zoals ik
vandaag, alleen maar even snel heen en weer wilt. Ergens klopt hun slogan,
‘spoorboekloos reizen’, wel. Met een 10-minutendienst neem ik niet de moeite om
zo’n reis helemaal uit te stippelen, maar ga gewoon langs het perron staan
wachten tot er een komt.
Behalve dat naambordje, en die 4 extra IC’s naar Dordrecht
per dag, verandert er niks op Eindhoven Centraal. Eindhoven bezit trouwens maar
één extra station naast Centraal; Eindhoven Strijp-S, v/h Eindhoven
Beukenlaan.
Net als Delft heeft Eindhoven een technische universiteit
binnen zijn grenzen. Het station had hier ook wel Campus mogen heten in plaats
van Centraal. Het terrein van de TU/e ligt op loopafstand van het station, veel
dichterbij dan de TU Delft bij Delft Campus. Maar als je het in Eindhoven over
Campus hebt, denkt iedereen aan de Hightech Campus, helemaal in het zuiden van
de stad. Dat is een bedrijventerrein, en geen universiteits-. Ik was er in 2017
met de elektrische stadsbus, toen een innovatie, maar 3 jaar later al
gemeengoed in heel Nederland.
Een paar dagen geleden was TU/e in het nieuws over een
affaire die ik in de media gevolgd heb met een mengsel van ontzetting en
bewondering. Het ging over hun jongste student, het 9-jarige Vlaams-Nederlandse
jongetje Laurent. Hij en zijn ouders hadden een conflict met de universiteit over
o.a. het tempo waarin hij zou kunnen afstuderen als bachelor in de
elektrotechniek. De ouders vonden dat dat moest plaatsvinden voor zijn 10e
verjaardag, maar de universiteit dacht dat er nog wel een half jaartje extra overheen
mocht gaan.
Laurent slaagde op zijn 8ste voor zijn eindexamen Gymnasium,
wat je meestal doet op je 18e, en heeft dus welgeteld 10 klassen overgeslagen
op school. Ik slechts één, indertijd, en dat gaf al problemen genoeg.
Ik schreef enige tijd geleden een stukje over dat jaar dat
ik heb overgeslagen, of liever: over het jaar daarna. ‘Een pedagogische
nachtmerrie’, zo vatte ik mijn ervaringen samen. Wat moet 10 jaar overslaan dan
wel niet zijn? Een stuk leuker misschien. Als je één jaar overslaat, ben je in
sociaal opzicht altijd de lul in de klas, altijd net iets kleiner en jonger dan
de rest – en toch ook nog net iets slimmer, en dat wordt je sowieso nooit
vergeven.
Maar als je zoveel klassen overslaat dat je te midden van
volwassenen belandt, speelt dat misschien helemaal niet meer. Of wordt je dan
een knuffelbeer voor vrouwelijke medestudenten? Ik kan me er geen voorstelling
van maken.
De – volgens velen overambitieuze - ouders van Laurent werden
finaal uitgekotst in alle media. Maar ze verklaarden dat er alleen maar in
Nederland zo negatief gereageerd werd, waar je geen millimeter boven het
maaiveld mag uitsteken. In Vlaanderen vinden ze het doodnormaal dat ouders
apentrots zijn op zo’n zoon.
Ook heerste de mening over Laurent – terwijl, geloof ik, nooit
iemand iets vraagt aan hem zelf – dat hij een erg zielig geval was omdat hij geen
normale jeugd zou hebben. Maar het kan heel goed zijn dat iedereen ernaast zit.
Ik wed dat hij liever in een lab aan de knoppen draait dan te spelen met
leeftijdgenoten die hem toch niet begrijpen.
Verder zag ik hem ergens afgebeeld met een Donald Duck en
las ik dat hij gek is op gamen; behalve een genie toch ook nog een normaal kind.
Die soms ook reageert als een normaal kind. Wat mij voor hem innam en me
helemaal geruststelde over zijn lot was zijn tweet, als commentaar op uitspraken
van de TU/e: ‘Liar, liar, pants on fire’. ‘De prof is gek, met de lepel in de
bek’, had hij ook kunnen schrijven.
Goed, hij en zijn ouders zoeken hun heil in de States en de
TU/e gaat verder met studenten met een normale leeftijd en een normaal tempo.
Waarom ik het allemaal te berde breng in een stuk over treinen? Sommige nieuwsfeiten raken je meer dan andere. Ik wilde het ergens kwijt en waar kon dat beter dan op de plek des onheils? Trouwens, het ging om een studie elektriciteit, en de meeste treinen rijden in dit land op stroom; niet op stoom, zoals onlangs verondersteld werd door onze premier, die door niemand van genialiteit of zelfs maar hoogbegaafdheid verdacht wordt.
Spoorboekloos terug per ETMET naar Utrecht, voor die tram.
Ik kom nogal eens op campussen, de laatste dagen. Maar van er alleen
fotowandelen zal ik niet veel wijzer
worden. Dan dus maar snel door naar Amersfoort.
Wat de vraag bij me oproept of ik daar in de avondspits wel
heen kan zonder bij te betalen. Las ik laatst niet iets over beperkingen de NS
heeft opgelegd aan hun hondstrouwe klanten die reizen op een Keuzedag? Niet
meer reizen in de middagspits? Ik zoek het even na. Het geldt pas vanaf 1
januari 2021. Dat duurt nog even. Daar ga ik me tegen die tijd nog wel eens
kwaad over maken.
Tot zondag 16 december reden er 4 IC´s per uur van Den Haag
Centraal richting Utrecht. Een ervan reed door naar Enschede; een andere naar
Amersfoort Schothorst en 2 kwamen niet verder dan de Domstad. Nu gaan die 2 door naar Amersfoort. In de
spits rijden ze ook nog verder tot Deventer, op tijden dat de Berliner niet
rijdt, en in plaats van IC’s uit Schiphol.
De 2 nieuwe IC’s Utrecht - Amersfoort rijden 3 minuten
achter de bestaande aan - en op de terugweg vanzelfsprekend 3 minuten voor ze
uit, dank zij de ijzeren wetten van de symmetrie in het spoorboekje.
Ik neem die van 16:51. Het is een Koploper van 8 bakken die bij
lange na niet vol zit. Het publiek heeft deze trein nog niet ontdekt.
We bereiken Amersfoort dat zich nu ook Centraal mag noemen.
Het station, in een sterk gegroeide stad, is als vanouds het scharnierpunt van
de IC-verbindingen van de Randstad met het noorden en oosten van Nederland.
Nou, die zit behoorlijk dicht op de IC naar het noorden. Die
is vertrokken om 17:04 en de Sprinter zag ik met lede ogen wegrijden om 17:09,
waarmee hij uitrijdt voor de reguliere Sprinter Utrecht Centraal – Zwolle, v.
17:12.
Op een mooie dag als deze kan mijn regiefoutje mijn humeur
niet verpesten; ik wacht gewoon op de volgende. Die foto van dat stationsbord
is ook maar matigjes; ik maak hem bij daglicht nog een keer over. Avondfoto’s
worden sfeervol of mislukken jammerlijk; ik heb er meer ervaring mee.
Deze Sprinters Amersfoort – Harderwijk stoppen alleen in Nijkerk, dat na Harderwijk het drukste Sprinterstation is tussen Amersfoort en Zwolle. Er rijden 4 van deze treinen in de middagspits, vertrek 16:39, 17:09, 17:39 en 18:09. In de ochtend gaan er ook 4, maar dan de andere kant op. Vertrek uit Harderwijk om 7:16, 7:46, 8:16 en 8:46, ook dan voor de Sprinter uit.
In tegenstelling tot de IC Deventer van daarnet, is deze
trein, een SLT, goed bezet. De Harderwijkse forenzen hebben hem al in gebruik genomen op
de eerste dag dat hij rijdt. Op het traject van Utrecht Centraal naar hun
woonplaats besparen ze 12 minuten, als ze tenminste niet, zoals ik, lopen te
teuten bij die krappe overstap. ’s Morgens besparen ze 11 minuten. Dat is toch
in totaal bijna 4 volledige etmalen per jaar voor wie dit stuk elke werkdag moet
afleggen.
NS heeft deze treinen ingevoerd om de Harderwijkers tevreden
te stellen die al jaren roepen om een IC-stop in hun stad; ik schreef er begin
dit jaar over. NS wil daar niet aan en om die reden zal deze trein, die 4
stations overslaat, dan ook geen IC genoemd zijn.
In Harderwijk moet de conducteur diverse mensen ervan
weerhouden om in te stappen in wat ze denken dat de Sprinter naar Zwolle is. De
eerste 2 van die 4 extra Sprinters zullen wel leeg terugrijden naar Amersfoort.
En deze rijdt leeg door, naar Nunspeet, ‘t Harde of zelfs Zwolle; Harderwijk
heeft geen opstelterrein.
Ikzelf ga in ieder geval naar Nunspeet, waar ik laatst ook
al was, naar die goeie cafetaria met uitzicht op het spoor.
Daar zie ik wat later door de beslagen ruiten geloof ik de
volgende SLT station Nunspeet met een matig gangetje binnenrijden. Dat zal de
volgende Sprinter Amersfoort - Harderwijk wel zijn; de laatste van de dag. Ze
worden blijkbaar inderdaad gestald in Nunspeet – maar dan zouden ze daar ook
net zo goed even kunnen stoppen voor reizigers.
Dit stuk over het spoorboekje van 2020 wordt vervolgd!
Frans Mensonides
Op de dag van de winterzonnewende 2019
Er geweest: Delft vrijdag 13 december 2019, de rest: maandag 16 december 2019.
Als ik dit jaar mijn kerstwalg eens trachtte te bestrijden
met het voltooien van dit artikel? Effectiever wellicht dan me de hele dag bij
de televisie zitten te ergeren aan kerstconsnerten, kersttoespraken,
onbegrijpelijke wetenschapsquizzen en ander akelig eindejaarsgedoe.
Ja, zo ga ik het doen: op kerstavond-dag, dinsdag 24, die
nieuwe IC Dordrecht - Eindhoven, en op
tweede kerststol-dag, donderdag de 26ste, station Zwolle Stadshagen en die
gekantelde Sprinter Meppel – Leeuwarden. Eh, gekanteld, in de zin van een ander
uurpatroon; neem het niet letterlijk.
Veel dienstregelingen veranderen altijd op die 2e / 3e zondag
in december, veel nieuwe verbindingen zijn er, en vaak ook concessiewisselingen.
Daardoor is het in december en januari altijd topseizoen op deze site. Al weken
voor die bewuste zondag zit ik op lijnennetkaarten en in (digitale) spoor- en busboekjes te studeren of er nog
interessante dingen zijn waar ik zelf beslist moet gaan kijken.
Nou ben ik dit jaar blijkbaar in mijn ijver vergeten om ook de
dienstregeling te bestuderen van de Leidse stadsbus, waarvan ik dagelijks
gebruik maak. Ik merkte het toen ik op zondag de 15e bij de halte Cornelis
Schuytlaan stond te wachten op bus 5 naar Leiden Centraal. Die kwam niet.
Zoiets suddert dan langzaam door tot mijn bewustzijn. Héé, zou de
dienstregeling soms gewijzigd zijn? Angstige blik op het tijdenlijstje. Jawel,
de bus was 5 minuten voor mijn komst al vertrokken.
Ik had het kunnen en moeten weten. Ieder jaar ingrijpende
wijzigingen in en om Leiden. En dat dan meestal zonder dat er echt een
spectaculaire kwaliteitssprong valt toe te juichen.
Dordt is er de laatste jaren ook niet echt op vooruit gegaan
in het spoorboekje. Het kon luttele jaren geleden nog beschikken over 7 IC´s
per uur richting Rotterdam. Toen ging de IC Brussel – Amsterdam eraf plus de 2
IC’s Eindhoven – Den Haag; die rijden nu allemaal via de HSL. Waardoor tevens
de verbinding met Breda er flink op achteruit ging. Eerst pendelde er nog één
IC per uur op het traject Dordrecht – Breda. Die verviel op een zeker ogenblik
ook, zodat men daarna aangewezen was op die langeafstands-Sprinter Dordrecht –
Arnhem.
Het gaf scheve gezichten in Dordrecht, Hollands oudste stad,
gelegen voor de poort van Brabant. Maar sinds 16 december hebben ze nu een IC
Dordrecht – Eindhoven.
Het is jammer genoeg niet meer dan een goedmakertje of een
mondsnoerdertje. Hij rijdt slechts op doordeweekse dagen en dat maar 4 keer per
dag per richting. En niet alleen in de spits, zoals je zou verwachten, maar
verdeeld over de dag.
Uit Dordrecht vertrekt hij om 6:18, 9:18, 13:18 en 17:18,
uit Eindhoven 8:03, 12:03, 16:03 en 20:07. De rit duurt (meestal) 1:09 uur, wat
10 minuten sneller is dan met een overstap in Breda.
Het is dus zo om en nabij 4-uursdienst. Ik zit wel eens op
de Britse reisplanner te speuren naar leuke vakantiebestemmingen in het VK,
voor komende zomers. In de dunbevolkte binnenlanden van Wales en Schotland heb
je veel spoorlijnen met 4 treinen per dag per richting. Maar in overvolle Nederlandse
streken is zo´n dienstregeling toch wel een heel raar geval.
Deze trein is dan ook niet druk. Ik pak in Dordrecht die van 13:18. Het is een Koploper-3tje, maar met één bak zouden ze het vandaag best afkunnen. Met een dozijn passagiers aan boord vertrekken we richting Brabant.
Breda, Tilburg, Boxtel, Eindhoven
Deze treinserie heeft, naast zijn lage frequentie, nog een andere
eigenaardigheid. Richting Eindhoven stopt hij niet alleen op de IC-stations Breda
en Tilburg, maar ook nog in Boxtel. Maar op de terugweg doet hij dat niet.
De trein beweegt zich op drukbereden spoorroutes als een
ongeleid projectiel tussen alle andere treinen door. Hij heeft lange wachttijden
op tussenstations, tot 7 minuten aan toe. En op de heenweg houden we voorbij
Lage Zwaluwe minutenlang halt. De IC Den Haag – Eindhoven moet voor ons langs.
Maar die is exact op tijd, en wij zijn dat ook. En blijven dat. Deze stilstand
is ingecalculeerd en zal zich bij iedere rit voordoen.
Goed, we komen uiteindelijk toch wel terecht in Eindhoven.
In Dordrecht heeft deze IC een korte keertijd, maar in de Lichtstad verhuist
hij naar het rangeerterrein om daar ruim 1½ uur later pas weer van tevoorschijn
te komen.
Eindhoven 16:03; IC naar Dordrecht staat klaar voor vertrek
Ik ga maar een rondje lopen door het centrum. Schreeuwjezus,
de Evangelist van de Lichtstad, Arnol Kox,
hoor je altijd veel eerder dan dat je hem ziet. Hij ziet er niet goed uit, heeft
zijn invalidenscooter moeten verruilen voor een rolstoel, en heeft die
vanmiddag geparkeerd onder een luifel bij de ingang van Heuvel (v/h
HeuvelGalerie). ‘EINDIG NOU MET EINDIG!’, luidt vandaag zijn mantra, ‘EINDIG
NOU MET EINDIG!’, ‘EINDIG NOU MET EINDIG!’, eindeloos herhaald.
Tenminste, dat maak ík ervan; hij is lang niet altijd
verstaanbaar. Ook voor Eindhovenaren niet: ‘Heeft hij het nou over Eindje?’,
vraagt een passerende man aan zijn vrouw. Eindje is geloof ik een koosnaampje
van Eindhovenaren voor hun stad (zie het plaatje hier ergens boven).
Eindig is ons bestaan. Als er één dag geschikt is om
daarover te reflecteren, is het wel kerstavond-dag. Oneindig is alleen ’s
mensen domheid. Dat zeg ík niet; dat zei Einstein.
Wacht even, nog wel even Nols verhelderende tekst lezen. Een
eitje heeft hij het over, geen eindje. Het gaat om een eitje, het eitje waarmee
ieders bestaan begonnen is.
Later zal ik lezen dat Nol in oktober ernstig ziek is
geworden en aan de dood ontsnapt is. En dat hij getrouwd is, wat ik niet zou
verwachten van een (zelfverklaarde) profeet. Hij vreest het einde niet. Hem is
geopenbaard dat de aarde over 1300 jaar herboren zal worden, net als iedereen
die op aarde geleefd heeft. 't Zal er vol worden...
Het onooglijke Genderstraatje, een paarhonderd meter verder,
verwijst niet naar de strijd om erkenning van mensen met holebi en verdere
reeksen afkortingen; evenmin als de Gendervijver en de wijk Genderbeemd dat
doen. Er is dan ook géén regenboogzebra met kleuren voor vrijwel elke afwijking
(waarop de mijne sowieso nooit voorkomt: eeuwig vrijgezellendom).
Nee, Gender is de naam van een beekje dat ontspringt in de
moerassen ten westen van de stad, ooit uitmondde in de Dommel, maar nu
gekanaliseerd is, getemd en afgedamd. Het heette vroeger ook wel Einde, en daar
zou zowel de naam Eindhoven als de bijnaam Eindje van afgeleid kunnen zijn. Een
beetje google-en en alle vragen worden beantwoord.
Als je nou dat beekje Gender oversteekt, ben je eigenlijk ergens
in zekere zin transgender. Een matige grap, die bovendien vast al eens eerder gemaakt
is in Eindhoven.
Overal in het centrum van Eindhoven staat een fakkeltocht aangekondigd
voor vrede en tolerantie. Die vangt vanavond aan op het Wilhelminaplein klokke 18:00
uur. Als de sfeer dit jaar op Twitter maatgevend is voor de geestesgesteldheid
van heel Nederland, dan zullen aan die optocht even weinig mensen meedoen als
er daarnet in Dordrecht in de trein naar Eindhoven gestapt zijn.
Ongeveer de helft van mijn timeline bestaat nu uit uitingen
van haatzaaiers, volkshitsers en onverhulde bruinhemden. Ik krijg nog eens een
verstuikte wijsvinger van het blocken. Maar ze blijven opduiken.
En dat komt dan weer door alle deugmensen die dat soort lui beantwoorden
en retweeten met moralistisch commentaar. Dat doen ze ook met het wijsvingertje,
en niet zelden met scheldpartijen, dreigementen en banvloeken die knap pittig
zijn voor mensen die tolerantie hoog in het vaandel voeren. Ze zouden anderen
doodwijzen, als ze de kans kregen. Die deugeriken block ik dan ook maar; wat is
het verschil nog met hun opponenten?
Ik zou bijna nog met die fakkeltocht meelopen, als ik een
fakkel bij me had, en als ik niet van plan was om de trein van 16:03 terug te
nemen naar Dordrecht.
Die trekt wat meer publiek, een man of 40 bij vertrek uit Eindhoven
en een stuk of 25 bij aankomst in Dordt. Daar stappen er slechts een stuk of 12
à 13 in voor de retourrit naar Eindhoven.
Deze kerstavond is natuurlijk niet maatgevend. Maar aan de
andere kant: er is toch wel zoiets als een avondspits gaande. Sommige mensen
moesten gewoon nog werken, vandaag.
Als deze IC in de loop van de maanden wat aantrekt qua
reizigersaantallen, zouden ze er een uurdienst van moeten maken. En anders zie
ik heel somber in voor deze treinserie.
Een paar woorden nog over een vreemde kwestie. De IC naar Den Haag Centraal vertrekt sinds 15 december een minuut eerder uit Eindhoven, zag ik; 13 / 43 in plaats van 14 / 44. Dat is omdat de snelheid tussen Eindhoven en Breda tijdelijk bij wijze van experiment teruggebracht is naar 115 km/uur. En dat is weer omdat enkele omwonenden geklaagd hebben over trillingen van passerende treinen. Omwonenden die allemaal ooit zijn gaan wonen bij een spoorlijn die al heel lang bestond…
Dan nog iets over wat níét veranderd is na 15/12: de misère
op de MerwedeLingeLijn Dordrecht – Gorinchem - Geldermalsen. Qbuzz nam in
december 2018 de Concessie DMG (Drechtsteden, Molenlanden en Gorinchem) over
van Arriva, en daarmee ook deze treinen. Ze beloofden ze, na de jaarwisseling
te zullen opknappen en te voorzien van R-net-kleurstelling.
Dat beloven ze nog steeds, voor na alweer de volgende
jaarwisseling. Van één trein hebben ze de verbouwing dit jaar nog afgekregen.
Ik zag hem aan het begin van de middag rangeren langs het perron, maar weet
niet of hij al in dienst is.
Verder heeft Qbuzz in één jaar tijd een ongelooflijke
puinbak gemaakt van de MLL: heel veel defecten, heel veel storingen, overvolle
treinen, gestrest personeel en boze reizigers. Zie dit artikel.
Sommigen roepen zelfs al om terugkeer van NS. Maar dat vind
ik nou een voorbeeld van de duivel met Beëlzebub uitdrijven. De mensen zijn
blijkbaar al vergeten dat de MLL in 2007 door Arriva en 2 provincies juist
gered werd uit de klauwen van NS, die erg z’n best deed om het lijntje de nek
om te draaien.
Maar ik zal over een paar dagen wel lezen dat Qbuzz
afgedankte NS-Sprinters wil inzetten om het materieeltekort op te lossen.
Als ik terug ben uit Eindhoven, laat ik de trein naar Gorinchem
(een onopgelapte) lopen en pak toch de volgende maar naar Geldermalsen. Die met
R-net-logo krijg ik vast niet meer te zien, vandaag.
Ik las onderweg ergens dat station Arkel voorzien is van
overdadige kerstversiering, dus ik doe mijn ogen maar dicht als we dat naderen.
‘Station Armoe’, versta ik uit de luidspreker.
We halen Geldermalsen, wat een wonder mag heten, als ik de
artikelen in de media kan geloven. Na Geldermalsen dineer ik in Utrecht, ga nog
een rondje lopen door die stad, mis de trein naar Leiden, pak die naar Den Haag
en ben nog net voor middernacht thuis. Ja, ik merk het: dit gereis en getrek
helpt toch echt met kerstmis; de eerste ronde van de strijd tegen de kerstwalg
gewonnen! Deel 2: overmorgen (gewoon hieronder).
De Sprinter Meppel – Leeuwarden stond tot 15 december bekend
om zijn kloterige aansluiting op de IC’s van en naar de Randstad. Maar daar is
verandering in gekomen. De dienstregeling is met een minuut of 10 gekanteld,
zodat de trein nu in Meppel een strakke aansluiting geeft op de IC’s Den Haag /
Rotterdam - Leeuwarden. Daarmee wordt de reistijd van de Randstad naar de
Sprinterstations Wolvega, Akkrum en Grou-Jirnsum ook zo’n 10 minuten korter.
De duur van de rit Meppel – Leeuwarden neemt verder met enkele
minuten af. Dat komt doordat de SGM-Sprinters op dit traject vervangen zijn
door snellere SNG’s. Doordeweeks rijden die elk halfuur en in het weekend eens
per uur. Dat was al zo, en is niet gewijzigd.
De trein vertrekt op tweede kerstdag, en op andere feest- en
weekenddagen om 11 minuten na het uur uit Meppel, met een overstaptijd van 7
minuten op de IC. Op doordeweekse dagen ook om 41. Terug is de aankomsttijd 14 (en
evt. 44) en bedraagt de overstaptijd 4 minuten. Wil je het lopen naar een ander
perron vermijden, dan kun je beter overstappen in Steenwijk, iets wat de
reisplanner ook adviseert.
Twee dozijn passagiers bevinden zich aan boord van trein van
14:11 naar Leeuwarden. De genoemde 3 Sprinterstations trekken op werkdagen
gezamenlijk 3200 in- plus uitstappers. Geen denderende cijfers, maar misschien
stijgen ze na het verbeteren van de aansluitingen.
Wolvega neemt de helft van dit aantal voor zijn rekening, en Akkrum en Grou-Jirnsum elk ongeveer een kwart. Wolvega is mijn doel, vanmiddag; het is het dichtstbijzijnde van de drie, en ik wil Zwolle Stadshagen ook nog fotograferen bij min of meer daglicht.
Tot de elk jaar weer terugkerende eindejaarsrituelen behoort
ook het in ontvangst nemen van die foeilelijke kalender die je altijd cadeau
krijgt bij de chinees. Ik heb er nog een in mijn tas van mijn favoriete
restaurant in Voorburg. Die laat ik in de trein achter voor de eerlijke vinder;
ik denk graag aan mijn medemensen, vooral met kerstmis.
Over een uur zal ik op de terugweg neerploffen in dezelfde trein op klaarblijkelijk dezelfde stoel, en wat hangt er nu voor het raam? Die kalender. Ik kom er niet vanaf. Als ik vanavond thuiskom, ligt hij ongetwijfeld op de deurmat.
Van Wolvega kan ik niet onthouden of het in Overijssel of
Friesland ligt, maar het ligt in Friesland. Het telt 13.000 inwoners. Het
stationsgebouw zal door kenners meteen herkend worden als een waterstaat-standaardstation
4e klasse uit de jaren 1860. Een gaaf, goed geconserveerd exemplaar. Er zitten
meerdere bedrijven in, waarvan er één koffie schenkt, zo te ruiken.
Ik was hier nog maar één keer eerder in mijn leven, in 2008,
toen ik de museummolen deed en zoiets schreef dat je zelfs uit een plaats als Wolvega
wel terugkwam met een verhaal. Dat raap ik er vandaag niet op, in het uurtje
dat ik hier wandel.
Maar met een paar foto’s kom ik wel terug. Fotograferen =
kijken, en wat ik vandaag meteen zie is dat het geen weer is voor inzoomen. Het
is weer voor zo ver mogelijk uitzoomen, zodat je de te fotograferen gebouwen
ziet te midden van de mist en de kaalheid van deze winterdag.
2 maal het station, bijvoorbeeld, op die manier:
Volgend jaar kan ik het zó in ieder geval niet meer
fotograferen; de stationsomgeving gaat op de schop. Als ze het uitzicht nou
maar niet verpesten… Oh nee, wacht. Het ziet er hier nu al uit zoals op de
artist impression. Het werk is al voltooid.
Net zoals de tegeltjeswijsheid dat wat voor de een gunstig
is, voor de ander beroerd uitpakt. Door de verbeterde aansluitingen in Meppel
werden er een paar verkloot in Leeuwarden op de regionale spoorlijnen; niets
aan te doen!
Wolvega
Koffiepauze in de Stationshuiskamer van Meppel; ik laat één
trein lopen. Op Twitter gaat het nu al 24 uur over het feit dat er geen
kerstboom zichtbaar was tijdens de kersttoespraak van de koning. Daarmee zou
hij de christelijke waarden in de uitverkoop gedaan hebben en bezig zijn, de
islam te knuffelen.
Jezus, als er ook maar ergens over gezeken kan worden!
Misschien is Zijne Majesteit net als ik van mening dat bomen in een bos horen,
en niet in een huiskamer. En nou ben ik redelijk Bijbelvast voor een goddeloze,
maar heb er nooit iets in gelezen over een kerstboom, evenmin als over een
paashaas.
Allemaal op block, maar weer. Ik moest eens rechts leren
Twitteren. Ik bedoel, met mijn rechterwijsvinger, om de linker te ontzien.
Naar Stadshagen, nu.
Zwolle Stadshagen had wel Zwolle Stadsonbehagen gedoopt
mogen zijn, zoveel gedoe was er de afgelopen 2 jaar rond deze halte op het
Keolis-Blauwnetlijntje Zwolle – Kampen. Maar voor mensen als ik zijn zulke
kwesties toch het zout in de pap, want ik wijdde er diverse hoofdstukken aan,
vooral in het gelinkte groeidocument. En de streek waar het treintje doorheen
rijdt, is heel bewandel- en vooral befietsbaar.
Heel kort samengevat: door een reeks blunders van ProRail
konden treinen op het gerenoveerde spoortraject maar 100 km/uur rijden in
plaats van 140. Daardoor viel een stop op Stadshagen niet in te passen in de al
zo krappe dienstregeling en kon dit station in december 2017 niet geopend
worden.
Maar na 1½ jaar gepalaver tussen ProRail enerzijds en de
provincie Overijssel plus de gemeenten Zwolle en Kampen anderzijds werd toch
een oplossing bedacht die niet veel geld kostte. Met wat schuiven en meten en
een technische voorziening die mijn bevattingsvermogen te boven ging, kon in
juni 2019 14 dagen lang geëxperimenteerd worden met een stop op Stadshagen. En
sinds 15 december is hij definitief opgenomen in de dienstregeling.
De trein naar Kampen vertrekt nu 2 minuten eerder uit Zwolle
(17 / 47) dan hij altijd deed, en de aansluitingen zijn nu echt niet meer
haalbaar voor slecht-ter-benen. Ikzelf moet bijna snelwandelen om hem te halen
vanuit de IC uit Leeuwarden. Tot overmaat is de Blauwnet-trein ook nog gestopt
op 50 meter van het stootblok; geen idee waarom.
Ja, en dit is dus Zwolle Stadshagen. En daar stoppen we. Ik
kan weinig meer toevoegen aan wat ik in juni al schreef tijdens het
experiment. Alleen dat de vertrektijden van Stadshagen sindsdien een minuutje
opgeschoven zijn. Het was 20 / 50 richting Kampen en 08 / 38 richting Zwolle,
en is nu: 21 / 51, resp. 09 / 39. In mijn herinnering zijn de tijden in Zwolle
en Kampen niet veranderd ten opzichte van juni.
Nou ik dit schrijf: over zo’n zin hebben we nog eens een
halve avond college gehad. Dat was bij het vak semantiek, voor de bèta’s onder
de alfa’s. ‘De foto van Marie van Klaas van mij’ kon wel 6 dingen betekenen,
als het er niet meer waren. Ik kon zulke redeneringen wel volgen, maar vroeg me
steeds vaker af of semantiek zelf eigenlijk wel iets betekent. Daarna ging ik
me specialiseren op dode dichters.
Ik dwaal weer eens af. Dus ga nu maar een stukje dwalen door
de uitgestrekte uitbreidingswijk Stadshagen. Maar de duisternis grijpt op dit
uur van de middag alweer om zich heen en het begint nog te motregenen ook. Snel
keer ik terug naar het station.
Al met al toch met alle reden om tevreden terug te kijken op
2 dagen reizen. Kerst zit er bijna op, morgen is het voorbij en ik heb mijn
kerstwalg met succes bestreden!
Frans Mensonides
29 december 2019
Er geweest: Dordrecht en Eindhoven dinsdag 24 december 2019 en Wolvega plus
Zwolle donderdag 26 december 2019.
©
Frans Mensonides, Leiden, 2019