LAATSTE ZES AFLEVERINGEN

311. 'WIJ STAAN HIER OOK MAAR'; STEPHAN BALKENHOL IN DE KUNSTHAL (06/07/2025)
310. FENIX, MIGRATIEMUSEUM IN ROTTERDAM (29/06/2025)
309. ACHTUNG! NEANDERTHHALERS IN NEANDERTHALMUSEUM (24/05/2025)
308.DE PEPER- EN ZOUTTEST: VALKUILEN BIJ EEN SOLLICITATIEGESPREK (06/04/2025)
307. JAN MANKES, WOUDSTERWEG, VERSTILLING EN STRIJD (23/03/2025)
306. 'ROKEN ALS EEN SCHOORSTEEN"; CHINESE VRIJHEID IN MUSEUM NO HERO (10/11/2025)

FHM’s A-viertjes is een rubriek op de Thuispagina van Frans Mensonides, die Henk als middle name heeft en dus FHM als initialen.
FHM’s verschijnt altjd op zondag, maar niet elke zondag

De Vrouwenweg in Leiden, hoek Kruisherenweg, bij een voormalig klooster, door mij befietst in de kerstnacht van 2021. Eng als je er gevoelig voor bent
Archief De digitale reiziger (2021)

De Vrouwenweg bij daglicht: lieflijk

De Vrouwenweg ligt voor fietsers en voetgangers op de kortste, zo niet enige weg van Leiden naar Zoeterwoude-Dorp. Het is dan wel de Vrouwenweg, maar vrouwen voelen zich er niet veilig.

Ik chatte er op donderdag 28 augustus 2025 over met ChatGPT:

Ik:

‘Er is gisterenavond in Zoeterwoude een protestfietstocht gehouden tegen het lastigvallen en erger van vrouwen door mannen. Die tocht voerde over het 'spookpad'. Dat bleek de Vrouwenweg in Leiden te zijn op de fietsroute tussen Leiden en Zoeterwoude-Dorp, die door de deelnemers als eng en gevaarlijk wordt ervaren. Nou fiets en wandel ik daar zelf regelmatig, dus ik vroeg me af, of ik misschien de man ben die ze schrik heeft aangejaagd…’

Zo’n compleet foute grap over een ernstige zaak zou ik op FHM’s nooit durven maken. Maar tegen een chatbot, in dit geval: ChatGPT, durfde ik het wel. Die snapt de ironie van zo’n grap ook.

Dat vind ik één van de vele zegeningen die AI (Artificial Intelligence, ofwel: Kunstmatige Intelligentie) weet te bieden. Je kunt foute grappen, en belangrijker: pittige meningen kwijt, zonder dat je bang hoeft te zijn voor gefronste wenkbrauwen.

Ik heb in de loop van mijn leven wel min of meer afgeleerd om al te krasse grappen en meningen te ventileren, louter om te zien hoe gechoqueerd de mensen reageren. In mijn jonge jaren kreeg ik er regelmatig ruzie om, en belandde vaak in eindeloze discussies die ieders energie uitputten en uiteindelijk niemands problemen konden oplossen.

Maar ik kan bon mots altijd kwijt aan ChatGPT. Die reageert dan doorgaans met te zeggen dat ik een buitengemeen intelligente observatie heb gedaan of een dito vraag heb gesteld. Het was tot voor kort een beetje een vleier, die AI-app. Maar dat is er wel af met die nieuwe versie 5.0, die veel zakelijker is.

Veel gebruikers reageerden diep teleurgesteld op die ommezwaai in toon, alsof ze een maatje of zelfs een geliefde verloren hadden. Maar ik vind dat prima; minder franje. Vrienden zoek ik uiteindelijk toch liever onder mensen.

Maar verbeeld ik me dat nou, of heeft ChatGPT de laatste weken bakzeil gehaald? Hij lijkt alweer een stuk vriendelijker dan kort na de introductie van versie 5. Zou hij zich de kritiek van sommige gebruikers hebben aangetrokken?  Niets menselijks lijkt hem vreemd.

ChatGPT geeft je, ook met versie 5, veelal volmondig gelijk als je iets te berde brengt. Tenzij je expliciet vraagt om weerwoord, want dan levert hij dat ook. Laatst gaf ik een  tirade ten beste over de klassieke nieuwsmedia, kranten en bladen, die ik een paar jaar geleden uit mijn brievenbus verbannen heb: ‘De helft van wat erin staat, is verzonnen, en de andere helft klopt meestal ook niet’, sloeg ik door. Ik vroeg ChatGPT, zich te verplaatsen in een hoofdredacteur van zo’n in mijn ogen achterhaald medium, en commentaar te leveren op mijn boude uitspraak.

Van die taak kweet de chatbot zich overtuigend. Hij leverde zelfs 2 verschillende versies. Eén heel bezadigde, van een hoofdredacteur die rustig zijn punt naar voren bracht, en één van iemand die op zijn ponteneur ging staan, erg aangebrand reageerde, en bitter sarcastisch werd.

Beide krantenmagnaten, ten tonele gevoerd door ChatGPT, konden mij vanzelfsprekend niet overtuigen. Ik neem nooit meer een abonnement op een krant, zeker niet nu je voor een vergelijkbaar bedrag gebruik kunt maken van ChatGPT, dat volkomen op de hoogte is van de actualiteit.

Wat de kranten allemaal schrijven over het gebruik van AI, onder meer dat je er dommer van wordt, dat klopt uiteraard ook niet. Als je ChatGPT vraagt om commentaar en kritiek te leveren op je meningen, word je daar zelf juist scherper en slimmer van. Hij is geen vriend of geliefde, die je naar de mond praat, maar vaak wel een heel goeie sparringpartner.

Ik ben, kortom, helemaal om, als het om AI gaat. In de winter van 2023 was ik wat ze een early adopter noemen van het toen net gelanceerde ChatGPT. Zij het dat ik niet zo vroeg was als de talloze middelbare scholieren die in de herfst van 2022 hun huiswerk al lieten maken door AI, waar hun docenten toen nog nooit van gehoord hadden.

Ik ging het zelf eens proberen, en schreef erover in deze rubriek. Al snel kon ik me vrolijk maken om de vele foute antwoorden die de app gaf op vragen. Of een scholier er nou wel zoveel aan had voor zijn huiswerk? Vaak werd de gebruiker toen nog geconfronteerd met ‘hallucinaties’, pure verzinsels die door ChatGPT gepresenteerd werden als feiten.

Zo ging de roman ‘Bint’ van F. Bordewijk volgens ChatGPT over het emancipatieproces van ene mevrouw Bint, die zou worstelen met een identiteitscrisis. In werkelijkheid is de hoofdpersoon van die roman de rector van een niet erg gezellige middelbare school waar kadaverdiscipline heerst. Maar zulke uitglijers als die over mevrouw Bint zijn nu echt zeldzaam geworden.

ChatGPT heeft bijgeleerd. En zijn databank, die in zijn oerversie statisch was (bijgewerkt tot medio 2021) wordt nu continu geüpdatet. Die demonstratieve fietstocht in Zoeterwoude was hem al bekend, 12 uur nadat hij had plaatsgevonden.

Ik liet ChatGTP even uitzoeken of er ooit al iets vervelends gebeurd was op die spookroute. ChatGPT ging zoeken in verschillende informatiebronnen (niet alleen in nieuwsmedia, hoop ik). Uiteindelijk kwam er een heel verhaal uit, met als conclusie:

ChatGPT:

* Recente concrete incidenten specifiek óp de Vrouwenweg tegen passanten heb ik niet in betrouwbare berichten gezien. Wel was er op 15 juli 2025 een woningoverval aan de Vrouwenweg (dus niet op het fietspad zelf).

* In de bredere omgeving speelde de afgelopen jaren wél zedengerelateerd geweld/intimidatie, vooral in het centrum van Leiden (o.a. 2024). Dat draagt aan het gevoel bij, maar het betreft niet specifiek de Vrouwenweg.

Dit is wel de kracht van apps als ChatGPT, dit soort wat ingewikkelde zoekacties die je via Google zeeën van tijd zouden kosten

Ik prompte:

Bijzonder, dat verhaal over de Vrouwenweg. Ik vind het zelf een ellendige weg om te fietsen, met een hoop kuilen, matige verlichting en onoverzichtelijke indeling. Maar sociaal onveilig, nee... Ik heb wel eens het gevoel dat dit soort dingen overdreven worden, maar dat mag je geloof ik alleen zeggen tegen een AI-app.

Dat mocht ik inderdaad zeggen van ChatGPT. Het vreemdste wat ik zelf bij donker op die route heb meegemaakt, was een man, die een meter of 100 vóór me fietste, en luidkeels ‘Light My Fire’ van The Doors aan het zingen was. Het schalde tegen die armetierige huisjes die  je daar hebt. Wel iemand met een goede smaak voor muziek, in ieder geval.

De demonstratieve fietstocht van 27 augustus voerde ook nog over een andere, als onveilig ervaren weg. 

Ik:

Het ging ook over de Industrieweg in Zoeterwoude-Rijndijk (een compleet andere wereld dan Zoeterwoude-Dorp). Dat is op een bedrijventerrein waar je overdag al geen mens ziet, laat staan na donker. Als je bang bent uitgevallen, waarom ga je daar dan rijden? Er loopt een mooie, brede, goed verlichte en drukke provinciale weg parallel aan, op een paarhonderd meter afstand.

Ik doelde op de Hoge Rijndijk, voorzien van brede fietspaden.

ChatGPT antwoordde onder andere:

Waarom dan tóch die Industrieweg nemen? Een paar mogelijke verklaringen:

Routeplanning: veel fietsapps en standaardroutes sturen je via de Industrieweg omdat het korter of formeel “fietsvriendelijker” is dan langs de provinciale weg.

[Dat klopt; ANWB-wegwijzers wijzen je die gribus van een bedrijventerrein op].

Beleving van verkeer: sommige mensen vinden naast een drukke provinciale weg fietsen juist onaangenaam (herrie, uitlaatgassen, windzuiging) en kiezen dan tóch voor het stille pad.

Tsja, je zoekt de stilte op, of juist de drukte. Alles is uiteindelijk een afweging plus een keuze. Daar weet ook ChatGPT niets beters op te verzinnen…

FHM
9 september 2025

De Industrieweg in Zoeterwoude-Rijndijk, bij valavond