LAATSTE
ZES AFLEVERINGEN
248. 'BESMET', ZEER ACTUELE TENTOONSTELLING IN
MUSEUM BOERHAAVE (16/08/2020)
247. VOORLINDEN,
WASSENAAR: SERENITEIT EN CONFETTI (19/07/2020)
246. TARRA,
CENTIARE EN WORTELTREKKEN IN PRE_DIGITALE TIJDEN (05/07/2020)
245.
'WILLIKUMO ANA ROTTAA'; VIDEO OVER EN IN HET OUDNEDERLANDS
(28/06/2020)
244. LAKENHAL
LEIDEN: TENTOONSTELLING IN CORONA-TIJD OVER PILGRIMS
(14/06/2020)
243. ER ZIT
EEN IDEE ACHTER HET PAPIER; 'PAPER ART 2017' IN CODA
(06/08/2017)
De rubriek FHM's A-viertjes
verschijnt onregelmatig. Maar als hij verschijnt, doet hij dat op
zondag.
Vraag me niet, welke ‘plaat’ er deze week, week 35 van het
jaar 2020, op één staat in de Nederlandse Top-40! Maar voor de overeenkomende week
in 1969 was dat ‘In The Year 2525’ van het Amerikaanse gitaar- en zangduo Zager
& Evans. Danny Zager (1944) en Rick Evans (1943-2018) voerden de hitlijst 4
opeenvolgende weken aan.
Ik spendeerde f 4,50 zakgeld aan het singletje. Sinds kort
stond er bij ons thuis een primitieve platenspeler in de huiskamer; mono, een
Philips, een plastic doos met de luidspreker verborgen in het deksel.
De tekst van ‘In the Year 2525’ kon ik na een jaar
brugklas-Engels en met wat hulp van mijn moeder min of meer volgen.
Tegenwoordig zoek je zoiets op op het Web, en dan kun je hem nog door een vertaalprogramma
halen ook. De tekst luidt als volgt:
In the year 2525
If man is still alive
If woman can survive, they may find…
In the year 3535
Ain't gonna need to tell the truth, tell no lie
Everything you think, do and say
Is in the pill you took today
In the year 4545
You ain't gonna need your teeth, won't need your eyes
You won't find a thing to chew
Nobody's gonna look at you
In the year 5555
Your arms hangin' limp at your sides
Your legs got nothin' to do
Some machine's doin' that for you
In the year 6565
You won't need no husband, won't need no wife
You'll pick your son, pick your daughter too
From the bottom of a long glass tube
In the year 7510
If God's a coming, He oughta make it by then
Maybe He'll look around Himself and say
Guess it's time for the judgment day
In the year 8510
God is gonna shake His mighty head
He'll either say I'm pleased where man has been
Or tear it down, and start again
In the year 9595
I'm kinda wonderin' if man is gonna be alive
He's taken everything this old earth can give
And he ain't put back nothing
Now it's been ten thousand years
Man has cried a billion tears
For what, he never knew, now man's reign is through
But through eternal night, the twinkling of starlight
So very far away, maybe it's only yesterday
In the year 2525,
If man is still alive
If woman can survive, they may find
In the year 3535…
[fade out]
Hier een videoclip
op You Tube.
Zware kost; beslist niet het zoveelste niemendalletje van
het type: jongen-wordt-verliefd-op-meisje! Ik was in die tijd nog een redelijk opgewekt
en optimistisch jongetje, maar begon een tegendraadse voorkeur te ontwikkelen
voor diepzinnige en naargeestige nummers zoals ‘Space Oddity’ van David Bowie (zie
de rechterkolom) en ‘A Salty Dog’ van Procol Harum.
Er moet wel een keer een eind aan komen, is het niet door
toedoen van de mens zelf, dan wel door ingrijpen van hogerhand. Maar daarmee is
het leed nog niet geleden. Want het kan doodleuk allemaal opnieuw beginnen,
elders in het universum of hier op Aarde, in een ander tijdperk. Ja, de
hoeveelste keer is dit al niet, dat we deze cyclus doormaken?
De melodie is in perfecte harmonie met de sfeer van de tekst
– iets wat ik zelf nog altijd een must vind voor een song die het echt waard is
om in mijn persoonlijke top 40 te zetten. Het refreinloze lied heeft niets van
de vrolijke flower-powersfeer die veel nummers uit 1969 kenmerkt. Het heeft een
nogal vlakke melodielijn. De coupletten in de song van Zager(!) en Evans zagen maar
door, in een mechanische opeenvolging van al die millennia.
Het couplet van 2525 vormt de inleiding; leven we tegen die
tijd nog, en zo ja: hoe ziet ons leven er dan uit? Duidelijk was, dat niemand
van de in 1969 levenden dat nog mee zou maken. 2121 zou nog haalbaar zijn,
dacht ik, als de medische wetenschap snel iets zou uitvinden tegen ouderdom; daarover
was ik toen nog wel optimistisch. Er had een keer iets in de krant gestaan over
een Russische boer die 168 jaar oud zou zijn geworden.
Maar tegenwoordig ben ik niet zo zeker meer van dat soort
zaken. Ik heb maar niet tot 2121 gewacht om dit stukje te schrijven.
Na 2525 gaat het lied tot en met 6565 met zevenmijlslaarzen
verder, stappen van 1010 jaar, met toenemende treurnis. Niet alles in die
strofen was echt toekomstmuziek. De eerste reageerbuisbevruchting vond plaats
in… 1969! En het gedachteleven van velen werd ook toen al sterk beïnvloed door
pillen of andere genotsmiddelen met een geestverruimende werking. Zonder zulke middelen
was de helft van de popmuziek anno 1969 niet geschreven.
Na 6565 vindt er voor de eerste keer een kleine verandering
in de melodie plaats. Die wordt een halve toon hoger; teken dat we naar een
hoogte- of liever dieptepunt toewerken. In de volgende coupletten bevinden we
ons in 7510 en 8510, ‘five’ als rijmwoord maakt tijdelijk plaats voor ‘ten’.
Dit is het religieuze, eschatologische gedeelte van de song.
God vraagt zich in gemoede af of het zo langzamerhand niet eens tijd wordt voor
de Dag des Oordeels.
Daarna opnieuw een sprong in de melodie en in de tijd, en
een terugkeer naar de jaren op 5: 9595. En tot slot het eind van het liedje,
het jaar 10.000 (of 11.969, het hangt ervan af waar je begint te tellen). Nu is
het echt met ons gedaan. We hebben de aarde uitgeput en nou is de planeet opperdepop!
Dit couplet heeft een geheel andere melodie. ‘In the Year 2525’ wordt nu een
waar klaaglied.
De volledige, officiële titel van het nummer luidt: ‘In the
Year 2525 (Exordium & Terminus)’. Het gedeelte tussen haakjes, dat meestal
vergeten wordt, betekent zoveel als: begin en eind. En inderdaad begint alles
weer opnieuw met 2525 en 3535, waarna het geluid langzaam wegsterft.
Even opmerkelijk als de tophit zelf is het verhaal over de
totstandkoming ervan. Zager en Evans, afkomstig uit de staat Nebraska, zaten
sinds 1962 in een studentenbandje, The Eccentrics, dat weinig succes kende.
Evans schreef ‘2525’ al in 1964, in een halfuurtje tijd, maar er werd niets
gedaan met het lied. Zijn medebandleden zagen er geen brood in.
Het bandje ging uit elkaar, Zager en Evans kwamen elkaar in
1968 weer tegen, en besloten het nummer alsnog op te nemen, wat gebeurde in een
schuur in een weiland. Het in eigen beheer uitgebrachte plaatje werd gedraaid
op enkele regionale radiozenders in Nebraska en kende wat lokaal succes. Daarop
besloot de platenmaatschappij RCA de single in het voorjaar van 1969 natiebreed
te lanceren. Waarna hij ineens als een raket omhoog schoot in de Billboard Hot
100.
Over ‘lanceren’ en ‘raket’ gesproken: iedereen was die lente
in de ban van het Apollo-project en de naderende eerste maanwandeling van Neil
Armstrong en Buzz Aldrin. Het was een sprong voor de mensheid. Een sprong in de
evolutie zelfs, vonden sommige commentatoren, vergelijkbaar met het aan land
komen van zeedieren miljarden jaren geleden, in het jaar 2525252525 voor
Christus, of daaromtrent.
Een sprong in het ongewisse was het ook; waar zou die
eindigen? Tijdens de maanwandeling op 21 juli 1969 stonden Zager & Evans op
één in de Billboard Top 100 met hún toekomstbeeld. ‘In the Year 2525’ was
precies op het juiste moment verschenen.
Het gospel-element behoorde tot de mode van die tijd. God
was hot, eind 60’s, begin 70’s. In vele liedjes werd kwistig gestrooid met de
naam van de Heer. Al met al was ‘In the Year 2525’ dé hit van het jaar 1969.
Het duo Zager & Evans heeft verder geen potten meer
gebroken. Ze gelden zelfs als het ultieme one-hit-wonder, het toppunt van
eendagsvliegen. In de USA behaalden zij naast ‘In the Year 2525’ geen enkele
andere notering in de Billboard Hot 100. In de Britse hitparade boekten ze
precies hetzelfde resultaat: nummer 1 met dat ene liedje, en verder nooit meer
een hit. Ze zijn nog steeds de enige act in de geschiedenis die dat aan beide
zijden van de Atlantische Oceaan voor elkaar wist te krijgen, en dat zal tot
2525 wel zo blijven.
Bij ons reikten ze in de herfst van 1969 nog tot de 31ste
plaats met ‘Cary Lynn Javes’, een aardig en vlot nummertje, maar niet meer dan
dat. Ik heb via You Tube nog wat meer werk van ze beluisterd, maar niets wat er
ook maar enigszins uitspringt.
In 1971 gingen Zager en Evans uit elkaar. Zager bleef in de
muziekwereld: hij begon een gitarenfabriek. Evans werd makelaar. Zijn dood in
2018 werd stilgehouden door de familie.
Hier zou het verhaal kunnen eindigen, als ik nog niet even
een sprong zou maken naar de actualiteit. De regel He's taken everything this old
earth can give maakte me
nieuwsgierig naar de Earth Overshoot Day van dit jaar.
Dat is de dag waarop
wij, volgens een niet onomstreden rekenmethode, de Aardse grondstoffen voor het
hele kalenderjaar al opgesoupeerd hebben – als in een huishouden waar altijd
nog een heel stuk maand over is aan het einde van het salaris. Die dag viel in
2019 eerder dan ooit: op 29 juli.
Hoe was dat dit jaar,
in de coronacrisis? Die fatale dag bleek 22 augustus geweest te zijn, maar
liefst 24 dagen later dan vorig jaar.
Er is veel minder
ruchtbaarheid aan gegeven dan in andere jaren. Terwijl het toch een moedgevend
bericht is. Nog een paar magere jaren, en Earth Overshoot Day valt in december,
of hij valt helemaal niet meer. Nog een pandemie of twee, drie, en moeder Aarde
is gered!
FHM
30 augustus in the year MMXX
© Frans Mensonides, Leiden, 2020