En zo wordt de OV-reiziger voor de zoveelste keer geconfronteerd met acties. Deze keer zijn de klanten van Connexxion en Arriva de klos. Met ingang van maandag 23 april 2007 rijden de bussen in de spits weliswaar gratis, maar rijden ze in de dal-uren helemaal niet.
Natuurlijk wordt ons ook deze keer wijsgemaakt dat de staking om meer gaat dan de 1 à 2 promille loon waarop de onderhandelingen tussen werkgevers en werknemers zijn stukgelopen. Nee, het gaat als altijd over meer principiële kwesties. Deze keer de marktwerking in het OV. Daar vervoersmaatschappijen om concessies te verkrijgen zo laag mogelijk moeten inschrijven, wordt beknibbeld op de arbeidsvoorwaarden van het personeel. Althans zo redeneren de vakbonden, die vast vergeten zijn dat zij ver vóór de introductie van marktwerking ook al minstens twee keer per jaar het OV platgooiden, en daar ook toen telkens moverende redenen voor wisten te bedenken. Dat gestaak zou wel eens meer te maken kunnen hebben met de in de OV-sector heersende mentaliteit, dan met wat voor hoger belang dan ook. Ik geloof niet dat er één sector in de Nederlandse maatschappij is, waarin het werk de afgelopen kwart eeuw vaker is neergelegd dan het OV.
Natuurlijk: de vakbonden verlangen terug naar de tijd, dat zíj het voor het zeggen hadden. De tijd bijvoorbeeld dat het GVB Amsterdam, onder het wethoudersschap van de huidige ROVER-voorzitter Van der Vlis, praktisch arbeiderszelfbestuur kende. Maar alleen mensen met een zeer slecht of selectief geheugen zullen staande houden dat het OV toen dramatisch beter functioneerde dan thans.
Sprekend over ROVER: op hun website verscheen een misselijk pappend, zalvend en nathoudend stukje over de komende acties. Ik schreef vrijdagavond 20 april de volgende reactie:
Over de komende stakingen in het streekvervoer:
'Zie hier de spagaat waarin ROVER zich bevindt.'
Er kan onmogelijk sprake zijn van een spagaat. ROVER is een belangenvereniging voor reizigers, niet voor OV-personeel, dat machtige vakbonden en ondernemingsraden heeft om voor zijn belangen op te komen. Die bus moet gewoon rijden, basta! Ik vind het zo langzamerhand onaanvaardbaar dat er elk jaar wel een paar keer gestaakt wordt in het OV, meer dan in welke sector ook. Waarom is de reiziger altijd de lul?
'Maar deze acties zijn in ieder geval van tevoren ruim bekend gemaakt.'
Maakt dat ze acceptabel? Er wordt nu al gesproken over acties die wekenlang zullen duren. Mag dat allemaal maar in de ogen van ROVER, als je ze ook weken van tevoren aankondigt?
'Een ander positief aspect is dat de bussen in de ochtend- en avondspits wel rijden, zodat veel mensen naar hun werk of opleiding kunnen komen, en ’s middags ook weer naar huis.'
Heel sympathiek! Maar waar is de tijd gebleven dat ROVER zich ook verdiepte in het reizigersleed van bejaarden, werkelozen, invaliden...? Toch ook een redelijk belangrijke doelgroep van het OV?
'ROVER is wel eens bozer geweest over busstakingen'.
Nou, ik dus niet! Ik heb het echt gehad met die stakingen.
Ik weet dat ROVER de gewoonte heeft, kritiek van leden te negeren, maar ik wil hier wel graag een reactie op hebben!
Jullie veel wijsheid toewensend,
Frans Mensonides
(die eraan toevoegt dat hij alleen maar onrechtvaardige werkgevers gehad heeft, die hem allemaal onderbetaald hebben, en dat hij desondanks nog nooit een dag gestaakt heeft).
Dat stond. De dag maakte ik als reporter van dit magazine enkele busritten in de omgeving van Leiden en in het Waterland. Ik werd getuige van een merkwaardig één-tweetje tussen de vakbond enerzijds en de busbedrijven Connexxion en Arriva anderzijds. In alle bussen hing een plukfolder, waarin de vakbonden de redenen van de staking uiteen mochten zetten. Het leek erop, dat beide partijen - die het over de cijfers achter de komma van het salaris nooit eens kunnen worden - wèl een overeenkomst hadden gesloten over de infovoorziening. Blijkbaar betaalt de vakbond die; in ruil daarvoor mogen ze de andere partij ongestraft een paar steken onder water geven.
Ronduit verontrustend waren de kleine lettertjes in deze klaarblijkelijk gezamenlijk opgestelde folder:
Reist u zonder geldig vervoerbewijs met het openbaar vervoer dan is het vervoersbedrijf niet aansprakelijk voor enige schade of letsel die u oploopt tijdens uw reis. FNV Bondgenoten is daar evenmin aansprakelijk voor.
Wat betekent dit? Stel, ik kom te goeder trouw naar de halte met een strippenkaart in de hand, de chauffeur weigert deze te stempelen, hij veroorzaakt uit kwaadheid over het onrecht dat hem wordt aangedaan een ongeval, ik raak voor de rest van mijn leven kreupel, en krijg niets uitgekeerd, omdat ik dan maar niet in die gratis bus had moeten stappen?
Reden om de volgende vraag voor te leggen aan beide maatschappijen (en ook ROVER daarvan een afschrift te sturen).
Ik zag vandaag in diverse bussen van uw maatschappij plukfolders van de FNV met een aankondiging van stakingsacties volgende week, die gericht zijn tegen de marktwerking in het openbaar vervoer. Ik vroeg me af of die folders de mening van uw bedrijf verwoorden, en zo nee, waarom dan getolereerd wordt dat deze folders worden opgehangen, en waarom u uw klanten niet zelf op een behoorlijke manier informeert.
Ik was ook zeer verbaasd over de kleine lettertjes in die folder over het niet-controleren van vervoersbewijzen tijdens de spits. Daaruit begrijp ik dat een passagier die daardoor zonder kaartje reist, dat voor eigen risico doet. Betekent dat, dat de passagier min of meer vogelvrij is verklaard, en bij een ongeval niets uitgekeerd krijgt? En is het dan überhaupt nog wel verstandig, de komende week uw bussen te nemen?
In de nacht van zaterdag op zondag heeft Veolia overeenstemming bereikt met de bonden over een paar promille extra salarisverhoging. De vakbond heeft zijn bezwaren tegen de marktwerking nu maar ingeslikt, en ze gaan maandag gewoon aan het werk, daar in het zuiden. Hoe het in de rest van Nederland zal gaan, weet ik niet op het moment dat ik dit schrijf, zondagmiddag 22 april. Hopelijk gaat de staking niet door – en hopelijk krijg ik dan toch nog antwoord op mijn vragen.
Frans Mensonides
22 april 2007
© Frans Mensonides, Leiden, 2007