Vorige zomer schreef De digitale reiziger over de opkomst van snelvervoer over water.
Fast Flying Ferries uit Urk onderhield, met een Russische draagvleugelboot, een
toeristische bootdienst tussen Kampen en Amsterdam; in het Rotterdamse havengebied
verzorgde Flying Dutchman snelrondvaarten.
Op 6 mei 1998 werd door Fast Flying Ferries de eerste Nederlandse lijndienst per snelboot geopend: Amsterdam - Velsen / IJmuiden. Een noviteit die vanzelfsprekend een bezoekje moest ontvangen van de gebroeders Digitale reiziger. Onderweg naar Amsterdam maakten wij gebruik van de diensten van een ander unicum op OV-gebied, de Keukenhofexpresse van Lovers Rail. Verder kruisten wij het IJ en het Noordzeekanaal per gratis veerpont en maakten wij op lijn 13/14 opnieuw kennis met die hele speciale opvattingen van de ZWN over klantvriendelijkheid.
Dienstregeling Fast Flying Ferries
Amsterdam - Velsen: Vergelijking boot - bus - trein
Lijn 13/14 is een "sociale lijn", wat een eufemisme is voor een busdienst waar nooit een gulden aan verdiend zal worden. De gemeente houdt deze lijn in stand voor mensen die er absoluut niet buiten kunnen. De lijn heeft vrijwel alle bejaardentehuizen, verpleeghuizen en fysiotherapeuten van Leiden op zijn route. Taalliefhebbers kunnen er hun hart ophalen: de voertalen onder de passagiers zijn Turks, Marokkaans en het platste Leids dat je in heel de stad ken hoorrih.
De heenreis naar het station verloopt zonder strubbelingen.
In het Amsterdamse havengebied zien we een keurig parkeerplaatsje met enkele abri's ernaast.
"Is dit nu een transferium?" vraagt Sjoerd. "Nee, dit is een officiële gemeentelijke afwerkplek"
antwoord ik naar waarheid. "Een hoererium dus", improviseert Sjoerd, die tijdens zijn
wereldreizen zoiets nog nooit eerder heeft gezien, zelfs niet in Bangkok, dat toch een reputatie
heeft hoog te houden als het gaat om het oudste tijdverdrijf ter wereld.
In Amsterdam zien wij de snelle ferry
naar Velsen juist afvaren. Volgens de
OVR vaart de boot in een
halfuursdienst, vijf over half en vijf over
heel. Als we bij de NACO-steiger
aankomen (is FFF ook alweer een
NZH-dochter?) zien we dat er een
wijziging in de dienstregeling is
doorgevoerd. Eén van de 25 jaar oude
Russische boten heeft het vrijwel
onmiddellijk na de revisie van de motor begeven. Er wordt nu een nooddienst gevaren met
slechts twee boten. Wij moeten tot 15.00 uur wachten op de volgende ferry en korten de tijd
met het observeren van de scheepvaart op het IJ. Zeekastelen varen af en aan; de
rondvaartboten hebben een zeer hoge frequentie. Dwars daardoorheen zoeken de IJ-veren hun
weg. Er zijn drie lijnen. De boten naar de Buiksloterweg (Shell-gebouw) en de Adelaarsweg
hebben tijdelijk gezelschap gekregen van de "waterbus" naar het Java-eiland. Al deze
veerboten worden geëxploiteerd door het GVB en zijn alleen toegankelijk voor wandelaars en
(brom)fietsers. De overtocht is gratis. Ik kan begrijpen waarom: op een pont in het
rivierengebied heb ik eens gezien hoe een leger van 5 conducteurs zich bezighield met het
innen van het veergeld: 35 cent per
persoon per overtocht. De
Amsterdamse veren trekken
tienduizenden passagiers per dag. Je
zou je eens moeten voorstellen wat een
omvangrijk en kostbaar
verkoopapparaat hiervoor nodig zou
zijn.
We nemen het Buiksloterwegveer; dit
vaart van 's-ochtends vroeg tot midden
op de avond, en dat in een frequentie
van één afvaart per zes minuten.
Voortdurend varen er twee boten heen en weer die elkaar in het midden van het IJ passeren,
als twee cricketers. De punctualiteit van het Buiksloterwegveer overtreft die van de rest van
het GVB-net. Een elektronisch display geeft het aantal minuten aan tot de volgende afvaart.
Op het uur U klinkt er een zoemer; de laadkleppen gaan omhoog en de tocht begint. Goed
uitkijken met oversteken. Er is hier nogal wat verkeer. Aan de overkant kan verder gereisd
worden met bus @. Wij varen echter meteen terug. Op de terugweg moet de boot een wijde
omtrekkende beweging maken om een lange trein van duwbakken te ontwijken.
Door de uitgedunde dienstregeling van FFF kunnen wij de Lovers Rail van 16.30 straks niet
meer halen. Geen nood: we nemen een enkeltje Velsen in plaats van een retourtje; van Velsen
zullen we vervolgens NZH-bus 5 of 70 naar Haarlem Station nemen, waar we ruim op tijd
zullen aankomen om Lovers op te pikken. Sjoerd kijkt alsof hij hier weinig fiducie in heeft.
Het loopt tegen drieën; de draagvleugelboot is al zichtbaar aan de kim en komt snel naderbij. Even later ramt hij met een donderende smak ramt hij de aanlegpier. Het is niet de eerste keer, gezien de houtsplinters.
Met de ferry Amsterdam - Velsen wil FFF forenzen trekken. Het project heeft subsidie ontvangen van "Hou de noordelijke Randstad bereikbaar", een samenwerkingsproject van Rijk, stadsgewest, gemeente en de Kamer van Koophandel. In onze boot zitten zo'n 25 passagiers, over het algemeen spelevaarders. Toch enkele zakenbonzen, zoals altijd herkenbaar aan het driftig hanteren van het draadloze spreekijzer. Het "telefoon-oor" zal binnenkort bijgeschreven kunnen worden op de lange lijst van beroepsziekten, direct onder de muisarm. Toen stress nog niet zo algemeen voorkwam als tegenwoordig, werd wel gesproken van managersziekte.
De kapitein heet ons welkom en zegt dat wij met een snelheid van 60 kilometer per uur richting Velsen zullen snellen. Een belofte die spoedig waargemaakt wordt, als wij het IJ verlaten en het Noordzeekanaal opvaren. De Amsterdamse havens en olieraffinaderijen flitsen langs, oceaanschepen worden door ons ingehaald en al snel komen de AH-towers van Zaandam in zicht. Wij zitten op het panoramadek. Telkens wanneer de ferry de hekgolven van een ander schip kruist, hoor je bwaffff en worden de passagiers flink dooreengeschud. De conducteur kan zich nauwelijks staande houden. "Wat doe je toch allemaal?" zegt hij in de richting van de cabine waar de kapitein gezeten is. "Nou, als ze zo zakenmensen willen trekken....." zegt een kritische passagiere. Uit ervaring weet ik echter dat je vooral op het panoramadek last hebt van schokken. Je moet iets overhebben voor het uitzicht.
We passeren plaatsjes met namen als Westzaner Overtoom en Nauerna en kruisen het pad van de veerpont Buitenhuizen. Veel te snel naar onze zin komt de hoge heuvel in zicht van het recreatiegebied Spaarnwoude. Daarachter ligt Velsen al, het doel van de reis. De kapitein roept om dat de mensen die meteen terug willen, even moeten waarschuwen; dan houdt hij de andere boot, die op punt van vertrek staat, nog even vast.
De vaart heeft precies een half uur geduurd. Daarvan is 7 minuten verloren gegaan met
afvaren en aanmeren. In de zuivere vaartijd van 23 minuten hebben we 21 kilometer afgelegd;
de kruissnelheid komt inderdaad dicht in de buurt van 60 kilometer per uur.
Het IJmondgebied wordt
doorsneden door het ca. 600 meter
brede Noordzeekanaal. Ten zuiden
daarvan liggen de havens en
woonwijken van IJmuiden; aan de
overkant heet het Velsen Noord en
is er veel industriële activiteit (o.a
de Hoogovens). Beverwijk ligt
zo'n 2 kilometer ten noorden van
het kanaal. De ferry van FFF meert
af aan het pontplein, op vijf
minuten loopafstand van
IJmuiden-centrum en op steenworp van de Velserpont. Ook deze is gratis, althans voor
voetgangers en fietsers. De pont biedt een tien minutendienst en is een belangrijke schakel in
het rijwielverkeer binnen de IJmond. Auto's zijn ook welkom. Er geldt echter voorrang voor
voertuigen die geen gebruik kunnen maken van de Velsertunnel, zoals vrachtwagens met
gevaarlijke stoffen. Ook de tractor met oplegger die wij de pont op zien rijden, is natuurlijk
niet welkom in de toch al zo filegevoelige tunnel.
Wij varen een keer "heen en weer" (op veerponten moet ik altijd aan Drs. P denken). Het publiek bestaat uit fietsende scholieren. Twee meisjes maken een jongen zijn baseballpet afhandig en spugen deze vol cola. De jongen grijpt de pet terug en slingert de cola over de kleren van de meisjes.
Op het Noordzeekanaal zien we de ferry van FFF doelloos op en neer varen. Het zien van een draagvleugelboot is nog spectaculairder dan een verblijf aan boord.
Na terugkeer op het Pontplein lopen wij
onder het spoorviaduct door waarover
Lovers Kennemerstrandexpresse
binnenkort weer gaat rijden. Wij nemen
lijn 5 via Velserbroek naar Haarlem,
waar wij ruim op tijd zijn voor de
Keukenhofexpresse. In Lisse
fotografeer ik, hangend uit het
couperaampje, de geïmproviseerde abri.
Ik weet niet of ik er om lachen moet of
huilen. Een goede timmerman is zijn
gewicht in hout waard.
Een halfuur later meld ik dit alles aan een juffrouw van de klantenservice in Boskoop, die er ook niets aan kan doen dat de meeste klachten die ze ontvangt, uit het rayon Leiden komen. Concurrentie is slecht, en monopolie moet er wezen, zeggen de zittende OV-bedrijven. Na een middag reizen met de "alternativo's", gevolgd door de gebruikelijke koude ZWN-douche, heb ik des te meer reden om deze stelling krachtig te bestrijden.
Frans Mensonides
17 mei 1998
| Uur | Vertrek Velsen Pontplein | Vertrek Amsterdam CS IJ-zijde |
| 5 | ||
| 6 | 30 | |
| 7 | 00 30 | 00 30 |
| 8 | 00 30 | 00 30 |
| 9 | 00 30 | 00 30 |
| 10 | 30 | 00 |
| 11 | 30 | 00 |
| 12 | 30 | 00 |
| 13 | 30 | 00 |
| 14 | 30 | 00 |
| 15 | 30 | 00 |
| 16 | 30 | 00 |
| 17 | 00 30 | 00 30 |
| 18 | 00 30 | 00 30 |
| 19 | 00 | 00 30 |
| 20 |
Maatschappij |
Traject |
Enkele reis |
Dag retour |
Meer retours 1) |
Maand kaart |
Tijdsduur | Ritten per dag |
| Fast Flying Ferries | Amsterdam CS - Velsen Pontplein | f 8,25 | f 13,75 | f 13,00 | f 224,00 | 30 min. | 19 |
| NZH | Lijn 82: Amsterdam Marnixstraat - IJmuiden Plein 1945 | f 6,00 2) |
f 12,00 2) |
f 10,62 | f 191,50 | 45 min. | 33 |
| NS | Amsterdam CS - Driehuis | f 8,25 | f 13,75 | f 13,00 | f 224,00 | 30 min. | 36 |
1) Gebaseerd op vijfretourenkaart (NS en FFF) en twaalfreizenkaart (NZH)
2) Gebaseerd op strippenkaart voorverkoop
Kinderen tot en met 11 jaar worden door FFF vervoerd tegen ca. 60% van de prijs voor volwassenen; fietskaartjes zijn
verkrijgbaar tegen ca. 40% van de volwassenenprijs.