Homepage van Frans Mensonides

FOTORAPPORTAGE: Heemschut Monumentendagen in Middelburg

17 en 18 juni 2000


Het was een enigszins merkwaardige aflevering van de Heemschut monumentendagen, op zondag 18 juni 2000 in Middelburg. Van de 1100 monumenten die de Zeeuwse hoofdstad rijk is, waren er slechts 5 opengesteld. In eén daarvan, de Synagoge, mocht niet gefotografeerd worden (men had liever, dat wij een kleurenfoto kochten); in een ander, pakhuis De Kemel, was het zelfs voor mijn digitale camera te donker. Vandaar, dat je in deze fotoserie voornamelijk exterieuropnamen ziet.

Tijdens onze wandeling van ca. 4 uur heerste er een onnatuurlijke, doch weldadige rust in Middelburg. De bevolking had het stadje die morgen massaal verlaten, op weg naar de Zeeuwse stranden; het centrum maakte een geëvacueerde indruk.

Hopelijk geven deze opnamen een goed sfeerbeeld van die prachtige, verstilde Middelburgse straten op een snikhete zomerdag.

Klik op de thumbnailtjes om de foto's binnen te halen.

Middelburg was in de 12e t/m 14e eeuw één van de grootste en belangrijkste steden in de Nederlanden. Dat is duidelijk af te zien aan deze Abdij, oorspronkelijk gebouwd rond 1125 als Norbertijns Klooster.
In 1574, het jaar dat de watergeuzen Leiden heroverden op de Spanjaarden, kwam ook Middelburg in handen van de Prinsgezinden. De Abdij was daarmee klooster-af, en werd in gebruik genomen als bestuurlijk centrum van Zeeland.
De Abdij overleefde in de loop der eeuwen talloze branden, oorlogen en restauraties. De laatste restauratie werd ondernomen in de jaren 60, om de schade te herstellen die in de Tweede Wereldoorlog was ontstaan. Thans doet het gebouwencomplex dienst als provinciehuis. Bovendien zijn er het Zeeuw Museum en het panorama Historama gevestigd.
De Statenzaal in de voormalige refter (eetzaal) van het Norbertijnse klooster. De Staten van de Provincie Zuid-Holland zou je hier niet onder kunnen brengen, maar voor Zeeland is het groot genoeg.
Het stadhuis op de Markt dateert uit het midden van de 15e eeuw en is gebouwd door de bekende Mechelse architectenfamilie Keldermans.
Ook het stadhuis is in 1940 zwaar beschadigd, en daarna kundig hersteld. Anno 2000 woedt er een klein minioorlogje, met in de hoofdrol een burgemeester die niet gepruimd wordt door de raad, en hardnekkig weigert te vertrekken. Maar het stadhuis heeft al voor hetere vuren gestaan.
Achter dit poortje in de Herenstraat schuilt de Synagoge, als schuilkerk gebouwd in 1705, en daarmee in Nederland het oudste Joodse Godshuis buiten Amsterdam. In de oorlog - het verhaal wordt eentonig - is de kerk zwaar beschadigd.
Het duurde tot 1993 voordat de bouwval van de Synagoge onder handen werd genomen door restaurateurs. Eén jaar later werd het gebouw opnieuw in gebruik genomen.
Twee parachot (geborduurde voorhangen), zijn rond die tijd teruggekeerd naar hun oorspronkelijke plaats in de Synagoge. De parachot waren in het begin van de oorlog uit de kerk verwijderd, en in veiligheid gebracht. Vele jaren later zijn ze teruggevonden; ergens op een zolder van het Joods Historisch Museum in Amsterdam.
Huizen van het Kuipersgilde, gebouwd rond 1600...
... met de Kuiperspoort
De Dam maakte ooit deel uit van het Middelburgse havencomplex.
Middelburg beleefde in de 17e en 18e eeuw een nieuwe bloeitijd, vooral dank zij de activiteiten van de West-Indische Compagnie (W.I.C.) en de Verenigde Oost-Indische Compagnie (V.O.C.). Zowel de V.O.C. als de W.I.C. hadden een 'kamer' in Middelburg.
De W.I.C. leidde over het algemeen een noodlijdend bestaan, maar heeft toch nog heel wat geld verdiend aan de Zilvervloot en aan de slavenhandel. Het eerste, die veel bezongen Zilvervloot, is bij het grote publiek bekender dan het laatste.
Het huis op de foto, aan de Maisbaai, was ooit eigendom van de V.O.C.. Het heeft dienstgedaan als ambtswoning van de opper-equipagemeester.
Eén van de vele pakhuizen.
Deze achthoekige hervormde kerk, de Oostkerk, lijkt als twee druppels water op de Marekerk in Leiden. Toen in 1649 de bouw van de Oostkerk stagneerde, won men advies in bij bouwmeester Arend van 's-Gravenzande, die kort daarvoor de Marekerk voltooid had, met deze look-a-like als gevolg. Hieruit blijkt wel, dat copy-and-paste architectuur geen typisch 20e eeuws verschijnsel is; het bestond al in de Gouden Eeuw.
Het eind van een mooie zondag. Terwijl de kosters de kerk weer aan kant maken, fotografeer ik de orgelwand, in 1779 ontworpen door C. Kayser.